Τρίγωνα , που εξυπηρετούν;

Πολλοί από σας ενδεχομένως να ξαφνιαστείτε με όσα διαβάσετε παρακάτω σχετικά με τα τρίγωνα. Μεγάλο μέρος του επιστημονικού έργου σχετικά με τις σχέσεις γνωρίζουμε όλοι ότι περιλαμβάνει μελέτες με δυάδες ή ζευγάρια. Η εξέλιξη της έρευνας οδήγησε στην (αναμενόμενη) παρατήρηση ότι η σχέση μεταξύ δύο ατόμων μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από ένα τρίτο.

Ως τρίγωνο ορίζεται «το μικρότερο σταθερό σύστημα σχέσεων». Πράγματι, το τρίγωνο ισορροπεί σε όποια πλευρά και να το ακουμπήσουμε. Η δυάδα από την άλλη, είναι ένα ασταθές σύστημα. Αυτό λοιπόν που συχνά συμβαίνει είναι ότι, σε συνθήκες στρες, η δυάδα «προσκαλεί» ένα τρίτο άτομο προκειμένου να σταθεροποιήσει τη δομή της.

Ας το δούμε πρακτικά. Στην πιο απλή του μορφή, ένα τρίγωνο σχηματίζεται όταν μία δυάδα «σχολιάζει» ένα τρίτο πρόσωπο και τρέφεται από τη συζήτηση αυτή αντί να σχολιάσει τις δικές της, προσωπικές ανάγκες. Η δυαδική δομή εμπλέκει λοιπόν ένα τρίτο άτομο, προκειμένου να υπάρξει μία λεκτική αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο. Η «ύπαρξη» του τρίτου προσώπου είναι εκείνη που καθορίζει τη συσχέτιση των δύο πρώτων.

Μία άλλη πολύ συχνή μορφή τριγώνου που συναντάμε στις οικογένειες είναι εκείνη που περιλαμβάνει τους γονείς και ένα από τα παιδιά. Όταν το ζευγάρι αντιμετωπίζει δυσκολίες στη μεταξύ τους διαπραγμάτευση και επικοινωνία, ένα παιδί έρχεται να τους ανακουφίσει από το στρες και παίζει ένα ρόλο καταλυτικό στη συνέχιση της σχέσης του ζευγαριού. Δεν είναι λίγες οι φορές που το παιδί παρουσιάζει ένα «σύμπτωμα» (από το ότι δε θέλει να πάει σχολείο μέχρι το να εμφανίσει τραυλισμό), το οποίο ανησυχεί τους γονείς και τελικά τους κρατά ενωμένους για την αντιμετώπισή του. Έτσι η δυάδα αποσπάται από τα μεταξύ τους ζητήματα και επιβιώνει. Το παιδί τότε ασυνείδητα συντηρεί το σύμπτωμα του για να «προστατεύσει» τη δυαδική δομή.

Επίσης, τα τρίγωνα που δημιουργούνται με μία εξωσυζυγική σχέση, μπορούν να αντιμετωπιστούν σαν οιωνός αλλαγής για την ίδια τη σχέση. Πολύ συχνά, μία εξωσυζυγική σχέση είναι η προσπάθεια του ενός συντρόφου να δημιουργήσει μέσα του μία ισορροπία που μέχρι πρότινος δεν υπήρχε ή να αναταράξει την προϋπάρχουσα σχέση η οποία είχε πάψει να εξελίσσεται και δεν ήταν πια ικανοποιητική.

Είναι σημαντικό να πούμε πως τρίγωνα δημιουργούνται όχι μόνο με την παρουσία τρίτων προσώπων σε μία σχέση. Την ίδια λειτουργία με ένα τρίτο πρόσωπο στη σχέση(γιατί ακούγοντας τρίγωνο το μυαλό μας πάει πρώτα στην απιστία) μπορεί να έχει και η εργασία του ενός ή του άλλου μέλους του ζευγαριού, η πολύωρη ενασχόληση με μία δραστηριότητα, μία κολλητή φίλη, ένα μέλος από την πατρική οικογένεια του ενός, ένα παιδί όπως ήδη αναφέραμε κλπ.

Ουσιαστικά , ο ρόλος του τριγώνου είναι παρόμοιος σε κάθε μία από τις παραπάνω καταστάσεις. Το ζευγάρι έχει δυσκολία να ορίσει την ιδανική απόσταση μεταξύ τους, το «πόσο κοντά ή μακριά» τους ταιριάζει να βρίσκονται και εμπλέκει ένα τρίτο άτομο/μία τρίτη κατάσταση για να προκύψει ισορροπία. Εκτός από τις εξωσυζυγικές σχέσεις, σε πολλούς γάμους συνήθεις τριγωνοποιήσεις είναι της μητέρας με ένα παιδί και του πατέρα με την εργασία του. Η ένταση από τη σχέση μετατοπίζεται σε κάτι άλλο και έτσι ο γάμος διατηρείται. Όταν ένα τρίγωνο «αποκαλυφθεί» αναδύονται οι αναξιοποίητες δυναμικές που υπάρχουν μέσα στη συζυγική σχέση, δηλ. δίνεται η ευκαιρία στους συντρόφους να αναζητήσουν την πηγή του στρες μέσα στη σχέση, κι όχι πια έξω από αυτήν. Δίνεται τότε η ευκαιρία σε κάθε μέλος να εξωτερικεύσει πλευρές της προσωπικότητάς του που ως τώρα δεν είχε καλλιεργήσει, με συνέπεια να εξελιχθούν προσωπικά και οι δύο σύντροφοι αλλά και να μετακινήσουν τη σχέση σε ανώτερα επίπεδα ωρίμανσης και εξέλιξης.

Ένα τρίγωνο λοιπόν, μπορεί να λειτουργήσει διορθωτικά για την εμπειρία της δυαδικής σχέσης. Όταν όμως παγιώνεται στην πορεία των χρόνων, τότε μπορούμε να πούμε πως γίνεται δυσλειτουργικό.

Συναντάμε:

• Σταθερές δυάδες που μπορεί να αποσταθεροποιηθούν με την προσθήκη ενός τρίτου προσώπου (πχ. η γέννηση ενός παιδιού μπορεί να αναταράξει προσωρινά έναν αρμονικό γάμο)
• Σταθερές δυάδες που αποσταθεροποιούνται με την απομάκρυνση ενός τρίτου στοιχείου (πχ. απώλεια εργασίας του ενός μέλους)

Αλλά και :

• Ασταθείς δυάδες που μπορεί να σταθεροποιηθούν με την προσθήκη ενός τρίτου προσώπου (πχ. η αποκάλυψη μίας απιστίας οδηγεί στην επαναδιαπραγμάτευση των αναγκών του ζευγαριού)
• Ασταθείς δυάδες που μπορεί να σταθεροποιηθούν με την απομάκρυνση ενός τρίτου προσώπου (πχ. όριο στην παρέμβαση των οικογενειών καταγωγής στα θέματα του ζευγαριού)

Όλοι μας συμμετέχουμε σε τριγωνικές σχέσεις και σπάνια το αντιλαμβανόμαστε. Φυσικά, τα τρίγωνα δε δημιουργούνται με πρόθεση των μελών, η λειτουργία τους όμως στις ζωές μας είναι που διατηρεί τη συνέχισή τους. Όπως υποστήριξε ο Hegel, στις ανθρώπινες σχέσεις ο τρίτος άνθρωπος παίζει καταλυτικό ρόλο. Αρκεί να κατανοήσουμε τα οφέλη των τριγώνων στις σχέσεις μας προκειμένου να επενδύσουμε σε αυτές με έναν τρόπο πιο λειτουργικό για την εξέλιξη όλων των εμπλεκόμενων μελών.

InterNus – Κέντρο Συμβ/κής & Ψυχ/πείας