Social media και επικοινωνία

Τα τελευταία χρόνια, με την εξέλιξη της τεχνολογίας, το διαδίκτυο και κατ’ επέκταση τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν πλέον καθιερωθεί ως ένας από τους βασικούς τρόπους επικοινωνίας. Ξεκινώντας από τον όρο επικοινωνία, αποτελεί τη δυνατότητα του ατόμου να μεταφέρει και να λαμβάνει σκέψεις, συναισθήματα, εμπειρίες, ανάγκες. Αν μπορούσαμε σχηματικά να αποδώσουμε τον κλασικό τρόπο επικοινωνίας, θα φανταζόμασταν έναν πομπό, ο οποίος διαβιβάζει ένα κωδικοποιημένο μήνυμα σε ένα δέκτη και ο δέκτης με τη σειρά του το αποκωδικοποιεί και δίνει ανατροφοδότηση. Στο σημείο αυτό, να σημειωθεί η διαφορά ανάμεσα στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία. Η πρώτη αποτελείται από την έκφραση πληροφοριών μέσω της γλώσσας, δηλαδή μέσω λέξεων. Η δεύτερη αποτυπώνει τον ανθρώπινο εσωτερικό κόσμο μέσω εκδηλώσεων και εκφράσεων του σώματος, την εκφορά δηλαδή μη λεκτικών σημάτων, τα οποία είναι ίσως δύσκολο να εκφραστούν με λέξεις. Τα συναισθήματα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με αυτό το είδος επικοινωνίας αφού μεταφέρουν μηνύματα, τα οποία ποικίλουν ανάλογα την έκφραση (πχ συνοφρυωμένα φρύδια υποδηλώνουν θυμό). Κάποια ακόμα παραδείγματα μη λεκτικής επικοινωνίας είναι η στάση του σώματος, η οπτική επαφή, οι χειρονομίες. Παρά το γεγονός ότι η μη λεκτική επικοινωνία καταλαμβάνει το 75% περίπου της γενικής επικοινωνίας, αλληλεπιδρά και αλληλοσυμπληρώνεται με τη λεκτική. Φανταστείτε να συνομιλείτε με κάποιον, ο οποίος παρά το γεγονός ότι λεκτικά ανταποκρίνεται, διαρκώς κοιτάει αλλού (πιθανότατα το κινητό του) ή έχει στραμμένο το σώμα του προς άλλη κατεύθυνση από τη δική σας. Τώρα φανταστείτε να διατηρεί την οπτική επαφή και να κάθεται ακριβώς απέναντί σας με όλο του το σώμα να έχει κατεύθυνση προς τα εσάς. Σε ποια από τις δύο περιπτώσεις θα νιώθατε ότι λαμβάνετε περισσότερο ενδιαφέρον και προσοχή;

Τι ρόλο έχει παίξει το διαδίκτυο σε αυτά όμως; Έχει αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό το κλασικό τρόπο επικοινωνίας με τον ψηφιακό. Έτσι, οι άνθρωποι καλύπτουν αφενός την ανάγκη τους για επικοινωνία και αλληλεπίδραση, προστατεύουν αφετέρου τον περιορισμένο χρόνο που διαθέτουν στο σημερινό τρόπο ζωής. Σταδιακά μάλιστα, παρατηρείται μία προτίμηση της ψηφιακής από την πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση. Αυτό συνεπάγεται και έντονη χρήση μηνυμάτων, τα οποία αποτελούν μεν εύκολη και γρήγορη λύση, ελλοχεύουν δε κινδύνους για την επικοινωνία. Εκτός από το γεγονός ότι παρατηρείται όλο και μεγαλύτερη έκπτωση στην ορθογραφία με τη χρήση των συντομεύσεων, επηρεάζεται η μη λεκτική επικοινωνία. Ο τόνος της φωνής, η στάση του σώματος, οπτική επαφή, εκφράσεις προσώπου και πολλά άλλα εξαλείφονται. Τα συναισθήματα είναι επίσης ανύπαρκτα στην αποστολή ενός sms. Μαζί με τα παραπάνω λοιπόν, εξαλείφεται και η δυνατότητα ακριβέστερης μεταφοράς ενός μηνύματος. Τα ηχητικά μηνύματα, που επίσης χρησιμοποιούνται κατά κόρον, ενέχουν κινδύνους. Ένας από αυτούς ονομάζεται υπερφόρτωση και οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει μεγάλος όγκος πληροφορίας σε αυτά. Η υπερφόρτωση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα είτε την παράλειψη πληροφοριών από το δέκτη είτε το φιλτράρισμά τους. Και στις δυο περιπτώσεις λοιπόν, κάποιες πληροφορίες αμελούνται και η ανατροφοδότηση δεν είναι επαρκής, γεγονός που θα οδηγήσει σε λιγότερο αποτελεσματική επικοινωνία. Ακόμα, έχει αυξηθεί τόσο ο όγκος και το εύρος των ανθρώπων, με τους οποίους μπορούμε ψηφιακά να επικοινωνήσουμε που τελικά υπάρχει μία πολύ επιφανειακή αλληλεπίδραση και όχι βαθιά και ποιοτική σύνδεση. Τέλος, η γενικότερη ύπαρξη των social media και η διαρκής ενασχόληση με αυτά αποτελεί από μόνο του μία έκπτωση της επικοινωνίας. Οι άνθρωποι είναι πολλές φορές τόσο απορροφημένοι στην απάντηση ενός μηνύματος, στη λήψη ή ανάρτηση φωτογραφιών που ξεχνούν να επικοινωνήσουν με κάποιον που στέκεται ίσως δίπλα τους.

Συμπερασματικά, η επικοινωνία, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας και για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη. Αποτελείται από δύο βασικά είδη όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα οποία αλληλοσυμπληρώνονται με τη μη λεκτική επικοινωνία να καταλαμβάνει μεγαλύτερο ποσοστό στη μετάδοση του μηνύματος. Η είσοδος της τεχνολογίας έχει αποτελέσει δίκοπο μαχαίρι. Είναι αφενός ένα εκπληκτικό, πολύ αποτελεσματικό και ταχύτατο εργαλείο και αφετέρου ικανό να φθείρει σε μεγάλο βαθμό της ανθρώπινη επικοινωνία.

Ακολουθούν κάποιες συμβουλές που μπορείτε να ακολουθήσετε ώστε να βελτιώσετε την επικοινωνία σας (πραγματική και ψηφιακή πλέον) με τους συνομιλητές σας.

Ως πομπός:

1. Να έχετε μία ξεκάθαρη εικόνα για τις ιδέες σας πριν επικοινωνήσετε: Αυτό θα σας βοηθήσει να μεταφέρετε με μεγαλύτερη ακρίβεια το μήνυμά σας.
2. Πάρτε την ευκαιρία να μεταφέρετε κάτι που θα βοηθήσει ή θα δώσει αξία στο δέκτη: Λαμβάνοντας υπόψη τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του άλλου, κατανοώντας τις απόψεις του, δίνει τη δυνατότητα να μεταφερθεί κάτι με άμεσο όφελος για το δέκτη.
3. Ανατροφοδότηση: Μπορεί να πραγματοποιηθεί κάνοντας ερωτήσεις, ενθαρρύνοντας το συνομιλητή να εκφραστεί και με μία ανασκόπηση της απόδοσης του πομπού. Κάθε σημαντική επικοινωνία πρέπει να έχει ανατροφοδότηση ώστε να επιβεβαιωθεί η κατανόηση και η σωστή μεταφορά μηνύματος. Αν δεν υφίσταται ανατροφοδότηση, ο πομπός δε θα μάθει ποτέ αν επιτυχώς μετέφερε το νόημα και μήνυμα που σκεφτόταν.
4. Πρέπει όχι μόνο να γίνεστε κατανοητοί αλλά και να κατανοείτε. Πολλές φορές ένα άτομο όταν μιλάει αγνοεί το γεγονός ότι πρέπει επίσης να ακούει. Είναι σημαντικό να είναι καλός ακροατής και πολύ προσεκτικός όταν ο συνομιλητής προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί του. Αυτό καλεί τον πομπό όχι μόνο να επικεντρωθεί σε αυτά που εκφράζει ο συνομιλητής του, αλλά και στα κρυφά νοήματα, τις λέξεις που δε λέγονται. Η ικανότητα να ακούει κάποιος είναι η πιο σημαντική, πιο δύσκολη και πιο παραμελημένη όσον αφορά την επικοινωνία.

Ως δέκτης:

1. Διευκολύνετε τον ομιλητή: Δημιουργήστε ένα περιβάλλον, στο οποίο ο συνομιλητής θα νιώθει ελεύθερος να μιλήσει
2. Δείξτε ότι θέλετε να ακούσετε: Να δείχνετε το ενδιαφέρον σας. Ακούστε για να καταλάβετε και όχι για να απαντήσετε. Αποφύγετε να κοιτάξετε το κινητό σας ή τον υπολογιστή σας εκείνη την ώρα.
3. Δείξτε ενσυναίσθηση: Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση του συνομιλητή σας.
4. Δείξτε υπομονή: Δώστε χρόνο στη συναναστροφή σας.
5. Κάντε ερωτήσεις: Με τον τρόπο αυτό, ενθαρρύνετε το συνομιλητή σας και δείχνετε ενδιαφέρον. Κατά συνέπεια, τα νοήματα αναπτύσσονται βαθύτερα.
6. Όχι έντονη διαφωνία και κριτική: Ακόμα κι αν κερδίσετε σε μία έντονη διαφωνία, χάνετε. Οι συνομιλητές σας μπαίνουν σε διαδικασία άμυνας ή μπορεί να νευριάσουν.

Λαγκουβάρδου Δέσποινα, Ψυχολόγος

Internus