Αθλητική Ψυχολογία: “Ο ρόλος των γονέων στην ψυχολογία του παιδιού-αθλητή”

Η Αθλητική Ψυχολογία είναι ο κλάδος της ψυχολογίας που μελετά τους αθλητές ως προς τη συμπεριφορά, τις δυνατότητες και τις δεξιότητες, τους περιορισμούς και τα προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν και την απόδοση τελικά που μπορεί να επιτευχθεί. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που παίζουν ρόλο στην απόδοση ενός αθλητή, είτε είναι επαγγελματίας είτε όχι. Σε αυτούς συγκαταλέγονται η σωματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο αθλητής, η προπόνηση που ακολουθεί, η ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται, η προσήλωση στον στόχο, οι ρεαλιστικοί και επιτεύξιμοι στόχοι που βάζει καθώς και η υποστήριξη από το οικογενειακό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.

Ένας αθλητής θα πρέπει να βρίσκεται συνεχώς σε μια ισορροπία τόσο σωματική όσο και ψυχολογική. Θα πρέπει να αναπτύξει τεχνικές και δεξιότητες που θα μπορούν να τον κρατάνε σταθερό, ανεξάρτητα από τους εξωτερικούς παράγοντες που μπορούν να τον επηρεάσουν. Η προσήλωση στον στόχο αλλά και η καθημερινή και τυπική προπόνηση είναι ένα συστατικό της επιτυχίας. Πολλοί είναι εκείνοι που λένε “Σίγα μωρέ τι κάνει, κλωτσάει μια μπάλα και παίρνει λεφτά” ή “Πάλι έχασε, απορώ γιατί παίζει”. Στην πραγματικότητα όμως κανένας από αυτούς που σχολιάζει έξω από το χορό δεν θα μπορούσε να ακολουθήσει το πρόγραμμα ενός αθλητή για πάνω από μια βδομάδα.

Τι σημαίνει να είσαι επαγγελματίας αθλητής;Ο επαγγελματίας αθλητής σίγουρα δεν είναι «η ψυχή της παρέας». Κι αυτό γιατί είναι χαμένος μες στα γυμναστήρια και τα γήπεδα. Έχει λίγους φίλους γιατί δεν έχει χρόνο να τους δει και να κρατήσει φιλίες και σχέσεις. Αντίθετα, έχει πολλούς γνωστούς και ανθρώπους να τον θαυμάζουν για το ταλέντο του. Δεν θα δεις σίγουρα έναν επαγγελματία αθλητή έξω αργά το βράδυ γιατί την επόμενη μέρα έχει προπόνηση και πρέπει να είναι σε θέση να βγάλει ένα απαιτητικό πρόγραμμα. Δεν θα τον δεις να πίνει και να καπνίζει καθώς οι καταχρήσεις δεν επιτρέπονται στην ζωή του. Πρέπει να έχει ένα υγιή και δυνατό οργανισμό για να μπορεί να τρέξει 2 ώρες, για να είναι συγκεντρωμένος την ώρα του αγώνα του, για να μην κουράζει το σώμα του και για να πετύχει τον στόχο του. Ο αθλητής δεν έχει σταθερό περιβάλλον, μπορεί να αλλάξει πόλη, ακόμα και χώρα ανάλογα με την ομάδα που θα παίζει και το μέρος των αγώνων στους οποίους θα λάβει μέρος . Αυτό από μόνο του αποτελεί δυσκολία. Κάποιοι θα πουν “μακάρι να ήμουν στην θέση του, θα έκανα συνέχεια ταξίδια, θα γνώριζα καινούργιο κόσμο και τζάμπα όλα”. Ναι, δεν πάει ακριβώς έτσι. Οι αθλητές δεν πάνε διακοπές, πάνε να κάνουν αυτό που αγαπούν και έχουν επενδύσει ώρες ατελείωτες για την επίτευξη του στόχου τους, έχουν δουλέψει σκληρά γι αυτό. Και τώρα θα μου πεις καλά τόσα λεφτά που βγάζουν τι τα κάνουν, αμάξια, σπίτια, ακριβά ρούχα. Ας επιστρέψουμε στην πραγματικότητα της Ελλάδας γιατί μάλλον όταν ακούμε για αθλητές έχουμε στο μυαλό μας τον Ronaldo και τον Beckham, τον Lebron James και άλλους αστέρες του αθλητισμού. Παιδιά που ξεκινάνε να χτίσουν μια καριέρα στην Ελλάδα ξέρουν ότι αν δεν προσπαθήσουν, απλά θα χαθούν. Όση προπόνηση κι αν κάνουν δεν θα ανταμειφτούν όπως οι προαναφερθέντες κι αυτό έχει να κάνει με τα δεδομένα της κάθε χώρας. Ένα τρανό παράδειγμα αθλητή αποτελεί ο Αντετοκούμπο, που πλέον τον ξέρουν γυναίκες άντρες και μικροί μεγάλοι. Γιατί συνέβη αυτό πέρα από το πόσο αξιόλογος και ταλαντούχος αθλητής είναι; Γιατί πάλεψε από το τίποτα να γίνει κάτι τεράστιο, ένας άνθρωπος- αθλητής σύμβολο για την προσπάθεια που έκανε, για την αφοσίωση, τον κόπο, τα όνειρα που τελικά μέσα από το πείσμα έγιναν πραγματικότητα. Ανάλογα όνειρα έχουν σχεδόν όλοι οι αθλητές, δεν ξεκινάει κανείς τον πρωταθλητισμό αν δεν έχει απώτερο στόχο. Πέρα λοιπόν της ατομικής δουλειάς με το σώμα και την ψυχολογία του, κάθε αθλητής έχει ανάγκη και το υποστηρικτικό περιβάλλον του, που πρώτο και κύριο είναι η οικογένεια του. Πώς όμως λειτουργεί η οικογένεια; O ρόλος της από την μία είναι ενθαρρυντικός και υποστηρικτικός αλλά από την άλλη μπορεί να προκαλέσει και αρκετό άγχος στον αθλητή. Είναι αναμενόμενο και λογικό οι γονείς να θέλουν το καλύτερο για το παιδί τους, να το βλέπουν το πιο ταλαντούχο και να είναι οι πιο θερμοί «φαν» του. Να τον φροντίζουν, να τον επικροτούν, να τον θαυμάζουν. Τι συμβαίνει όμως όταν οι στόχοι και οι προσδοκίες των γονέων για το παιδί τους είναι υπερβολικοί και μη ρεαλιστικοί; Το γεγονός αυτό σίγουρα λειτουργεί ανασταλτικά και αγχωτικά για το παιδί-αθλητή. Νιώθει ότι θα απογοητεύσει τους γονείς του κι ότι δεν θα εκπληρώσει τις προσδοκίες και τα θέλω τους. Δεν σκέφτεται τον εαυτό του, αλλά εκείνους που έχουν επενδύσει σε αυτόν και πιστεύουν στις δυνατότητες του. Έτσι παλεύει και με το σώμα του, για να πιάσει το «άπιαστο» αλλά και με την ψυχολογία του, νιώθοντας ανίκανος και ανεπαρκής να πετύχει τον ιδεατό στόχο.

Τι στάση πρέπει να έχουν οι γονείς και το υποστηρικτικό περιβάλλον του αθλητή;

• Να τον ενθαρρύνουν κι όχι να τον αποδοκιμάζουν.
• Να σέβονται το πρόγραμμά του και να μην τον πιέσουν για περαιτέρω εργασίες.
• Να τον στηρίζουν ψυχολογικά δίχως να του προσθέτουν κι άλλο βάρος.
• Να συμμετέχουν στην προετοιμασία του με όποιο τρόπο μπορούν, είτε μαγειρεύοντάς του αυτά που χρειάζεται είτε μεταφέροντας τον στον χώρο της προπόνησης.
• Να του παρέχουν έστω στην αρχή την οικονομική στήριξη ώστε να μπορεί να αγοράσει τα απαραίτητα για το άθλημα που έχει επιλέξει.
• Να στηρίζουν τον στόχο του, χωρίς να τον αποθαρρύνουν.
• Να τον επιβραβεύουν ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.

Ο χώρος του αθλητισμού έχει μεγάλο ανταγωνισμό και απαιτεί μεγάλη προσπάθεια για να ξεχωρίσει κάποιος και να πετύχει «μεγάλους στόχους». Αυτό που πρέπει να σκέφτονται οι αθλητές είναι ότι δεν κερδίζει πάντα ο καλύτερος, κερδίζει αυτός που καταφέρνει να φέρει σε ισορροπία την προσωπική του ζωή με την επαγγελματική, τον σωματικό με τον ψυχικό του κόσμο και να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις και τις συνθήκες οι οποίες αλλάζουν συνεχώς.

Μιχελάκη Μαρία – Ψυχολόγος

Κέντρα Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας – Internus