- 22/01/2024
- Posted by: antonis
- Κατηγορία: Ψυχολογία
Ο όρος ναρκισσισμός χρησιμοποιείται ευρέως στις μέρες μας κυρίως για να περιγράψει αρνητικά γνωρίσματα της προσωπικότητας όπως είναι ο εγωκεντρισμός, η ανάγκη της απόλυτης απασχόλησης της προσοχής των άλλων ανθρώπων, σε συνδυασμό με την ύπαρξη μειωμένης ενσυναίσθησης.
Είναι όμως μόνο αυτό ο Ναρκισσισμός;
Στην πραγματικότητα, η παραπάνω περιγραφή αποτελεί μια υπεραπλούστευση ενός αρκετά σύνθετου όρου ο οποίος περιέχει τόσο θετικά όσο αρνητικά γνωρίσματα της προσωπικότητας. Θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε τον όρο σε ένα φάσμα ή συνεχές όπου στο ένα άκρο βρίσκεται ο υγιής ναρκισσισμός και στο άλλο ο παθολογικός ναρκισσισμός. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι φέρουν ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά. Ο ναρκισσισμός είναι ένα φυσιολογικό και επιθυμητό φαινόμενο, απαραίτητο για τη συγκρότηση και σταθεροποίηση της αίσθησης του εαυτού.
Στη φυσική ανάπτυξη του εγώ, όλοι οι άνθρωποι περνούν από ναρκισσιστικά στάδια. Τα μωρά νομίζουν ότι όλος ο κόσμος τους ανήκει. Οι έφηβοι αντιδρούν στις αντιλήψεις των γονιών τους, προσπαθούν να αυτονομηθούν και στην προσπάθειά τους για διαφοροποίηση βλέπουν τον εαυτό τους πιο ισχυρό και πιο έξυπνο από τους γονείς τους.
Η ανάπτυξη του υγιούς ή μη ναρκισσισμού είναι κάτι που εγκαθιδρύεται στην παιδική ηλικία και εξαρτάται από την σχέση του παιδιού με τους γονείς- φροντιστές του.
Υγιής ναρκισσισμός
Σε ένα υγιές επίπεδο, ο κοινός ναρκισσισμός είναι αυτός που μας κάνει να περιποιούμαστε και να φροντίζουμε τον εαυτό μας κάθε πρωί πριν πάμε στη δουλειά μας ή να προσέχουμε την ενδυμασία μας πριν από μια κοινωνική έξοδο. Ο υγιής ναρκισσισμός εμπεριέχει ένα σταθερό, ρεαλιστικό αυτό-ενδιαφέρον με υγιείς στόχους και αρχές και ικανότητα να δημιουργηθούν, να εξελιχθούν και να διατηρηθούν υγιείς, και αμοιβαία ικανοποιητικές σχέσεις με τους άλλους. Βοηθά στην αντιμετώπιση πρόσκαιρων ή μονιμότερων αποτυχιών, στηρίζει τον άνθρωπο στις αντιξοότητες της ζωής και στην αναπόφευκτη φθορά του χρόνου.
Οι άνθρωποι αναπαράγουν με την αυτοεκτίμηση και το συναίσθημα ότι αξίζουν μια ιδεώδη εικόνα του εαυτού τους. Αυτή τους βοηθάει να είναι σε θέση να εκπροσωπήσουν τα συμφέροντά τους αμερόληπτα και αποτελεσματικά και να είναι ευτυχισμένοι μια και βρίσκουν αναγνώριση από τους συνανθρώπους τους. Πολλές φορές μάλιστα πιστεύουν ότι έχουν περισσότερες ικανότητες από αυτές που πραγματικά κατέχουν. Έτσι τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά συμβάλλουν στην ψυχική μας ισορροπία και μας δίνουν κίνητρα για να δράσουμε και να αποκτήσουμε ακόμα περισσότερες δεξιότητες.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η ναρκισσιστική αυτοαντίληψη είναι ακριβής, έγκυρη και ρεαλιστικά επικυρωμένη. Κάποιος όντως είναι ιδιαίτερα εμφανίσιμος, επιτυχημένος, ικανός, ευφυής, κ.τ.λ. Το ζήτημα είναι ο χειρισμός αυτής της πραγματικότητας. Με άλλα λόγια, το πώς το άτομο αξιολογεί, οριοθετεί και οριοθετείται και πώς χρησιμοποιεί αυτά τα πραγματικά χαρακτηριστικά του. Είναι προϊόν υγιούς αυτοεκτίμησης, ρεαλιστικής αξιολόγησης και αποτέλεσμα της άνευ όρων αγάπης που ιδανικά βιώσαμε ως παιδιά. Εάν έχω μάθει ως παιδί ότι αξίζω άνευ όρων, τότε θα κάνω το καλύτερο για μένα και τους άλλους, θα προσπαθήσω για την αυτοφροντίδα αλλά και για την φροντίδα των άλλων και κατ’ αυτόν τον τρόπο θα εισπράττω και θα έχω την ενέργεια να δημιουργήσω και στους άλλους θετικά συναισθήματα και συμπεριφορές.
Συμπερασματικά, ο υγιής ναρκισσισμός αποτελεί ένα απαραίτητο συστατικό για την υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου καθώς:
• Συμβάλλει στην αυτό-φροντίδα
• Προωθεί την ψυχική ισορροπία του ατόμου
• Βοηθάει στην αντιμετώπιση πρόσκαιρών ή μονιμότερων αποτυχιών
• Συμβάλλει στην ανεύρεση κινήτρων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων
• Δημιουργεί υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις
Ας φροντιστούμε λοιπόν, για να μπορέσουμε να φροντίσουμε!
Μαράκη Μαρία
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια