Η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία

Η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία είναι η παρουσία και ο βαθμός εμποδίων που προβάλλονται από την μεριά του θεραπευόμενου στη θεραπευτική διαδικασία για λόγους που έχουν να κάνουν με τον ίδιο το θεραπευόμενο και όχι με τη διαταραχή ή με παράγοντες εξωτερικούς. Αντίσταση θεωρείται κατά τον Leahy (2001) οτιδήποτε παρεμποδίζει το θεραπευόμενο από το να ωφεληθεί από τη θεραπεία, να προσεγγίσει τους θεραπευτικούς του στόχους και να αποκτήσει την ικανότητα να διαχειριστεί τα προβλήματά του μετά το τέλος της διαδικασίας.
Είναι όμως η αντίσταση μία ένδειξη ψυχοπαθολογίας; Σύμφωνα με τον Mahoney (1991), κάθε ζωντανό σύστημα ή οργανισμός προσπαθεί να διαφυλάξει την κατάστασή του, αντιστεκόμενο σε κάθε προσπάθεια αλλαγής της. Σε πολλές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, η αντίσταση παρουσιάζεται σαν μία υγιής διαδικασία αυτοπροστασίας του ατόμου αναφορικά με την ταυτότητά του, το κουράγιο του, τη δύναμή του, τον έλεγχο της πραγματικότητας, δηλαδή της προσωπικής του αναπαράστασης για τον εξωτερικό κόσμο. Συνεπώς, η αντίσταση μπορεί να προκαλεί δυσκολίες στη θεραπευτική διαδικασία, ωστόσο πρόκειται για μία φυσιολογική τάση του ατόμου να ελέγξει την προσαρμογή του στα νέα δεδομένα που εισάγονται στη ζωή του μέσω της ψυχοθεραπείας.
Ενδείξεις αντίστασης ενός ατόμου στη θεραπεία είναι οι εξής:
 παρατεταμένη σιωπή,
 λεκτική ή μη λεκτική έκφραση του «δεν ξέρω»,
 εισαγωγή νέων αιτημάτων, αφήνοντας προηγούμενα θέματα ανολοκλήρωτα,
 αποφυγή διερεύνησης σκέψεων – αναφορά μόνο σε συμπεριφορές ή σε συναισθήματα,
 συχνή απουσία ή συστηματική καθυστέρηση στη θεραπεία,
 επιχειρηματολογία ενάντια στους ψυχολόγους-ψυχιάτρους-θεραπευτές,
 προσπάθεια να αποδείξει ότι δε χρειάζεται τη θεραπεία,
 ρίψη της ευθύνης για τα προβλήματα στους άλλους,
 πρόωρο αίτημα για μείωση του αριθμού των συνεδριών,
 διαβεβαίωση σε σύντομο χρόνο ότι έχει απαλλαγεί από τα συμπτώματα,
 αδυναμία συμμόρφωσης με τις εργασίες για το σπίτι, και
 απόκρυψη της αλήθειας.
Η αντίσταση δεν είναι απλά ένα εμπόδιο στη θεραπεία, αλλά και μια δυνητικά πλούσια πηγή πληροφοριών για τον κάθε πελάτη. Αυτή η πληροφορία μπορεί ν’ αξιολογηθεί και να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση της θεραπευτικής σχέσης, να βοηθήσει το θεραπευτή στην καλύτερη κατανόηση των εμποδίων στην αλλαγή, και να επινοήσει παρεμβάσεις που μπορεί να οδηγήσουν το θεραπευόμενο προς την ανάπτυξη και την αυτογνωσία, με σεβασμό όμως πάντοτε στο χρόνο ετοιμότητας και στη δυναμική του.

InterNus – Κέντρο Συμβ/κής & Ψυχ/πείας