Mobbing: Η ηθική παρενόχληση των εργαζομένων στο χώρο εργασίας

Τα τελευταία χρόνια στους εργασιακούς χώρους συναντάμε ολοένα και περισσότερο το φαινόμενο του συνδρόμου mobbing με αποτέλεσμα και στην Ελλάδα να γίνεται όλο και πιο γνωστό.

Τι είναι το mobbing?

Mε τον όρο mobbing (ο όρος προέρχεται από το αγγλικό ρήμα mob που σημαίνει επιτίθεμαι, ενοχλώ) ορίζεται η παρενόχληση στο χώρο εργασίας όπως και κάθε καταχρηστική συμπεριφορά που εκδηλώνεται με λόγια, πράξεις, γραπτά μηνύματα και μπορεί να ζημιώσει την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια ή τη σωματική ή ψυχική ακεραιότητα του ατόμου, να θέσει σε κίνδυνο την εργασία του ή να διαταράξει το εργασιακό κλίμα.
Η ψυχολογική βία στον εργασιακό χώρο λαμβάνει χώρα όταν μια ομάδα εργαζομένων συσπειρώνεται και δεσμεύεται σε μια συνεχή τελετουργία κατηγοριών, συναισθηματικής κακοποίησης, γενικότερης παρενόχλησης και αποκλεισμού, προκειμένου να ασκήσει πίεση σε ένα στοχευμένο συνάδελφο. Ο σκοπός, η χρονική διάρκεια, η συχνότητα των ενεργειών και η σχέση εξουσίας θύτη-θύματος είναι τα στοιχεία που σκιαγραφούν το φόντο του φαινομένου.
Σε αντίθεση με το “bullying” που επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στη σωματική βία, το “mobbing” απευθύνεται κυρίως στην προσωπικότητα του ατόμου με τη μορφή της ψυχολογικής ταπείνωσης, της ηθικής αποδυνάμωσης και του εκφοβισμού του εργαζομένου στο χώρο εργασίας, αυξάνοντας το εργασιακό στρες και έχοντας πολλαπλά αποτελέσματα σε προσωπικό επίπεδο αλλά και στην παραγωγικότητα και αποδοτικότητα του εργαζομένου.

Mobbing και ψυχολογικές επιπτώσεις στο άτομο.

Το mobbing, ως εσκεμμένη ηθική παρενόχληση στους χώρους εργασίας, προκαλεί την εκδήλωση ψυχικών και σωματικών νοσημάτων και φθάνει ως την πρόκληση διαταραχών ύπνου, κατάθλιψης, επιθετικότητας, σωματικής κόπωσης ή ακόμα και τάσεων αυτοκτονίας.
Πιο συγκεκριμένα το θύμα της ηθικής-ψυχολογικής παρενόχλησης καταβάλλεται από συναισθήματα:
 Άγχους
 Έντονου θυμού
 Αυτό-αμφισβήτησης
 Ταπείνωσης
 Ανικανότητας
 Ντροπής
 Απόγνωσης και δυστυχίας.

Τα οποία μπορεί να εκφραστούν με μελαγχολία/κατάθλιψη, άγχος, επιθετικότητα, χαμηλή εργασιακή απόδοση, δυσκολία συνεργασίας, καταχρήσεις κ.α.

Τα συνήθη σωματικά συμπτώματα που έπονται της οργανικής και ψυχικής εξάντλησης είναι διαταραχές ύπνου, πονοκέφαλοι, ημικρανίες, κόπωση, διαταραχές εμμήνου ρήσεως, νευρικές συσπάσεις, κνησμοί, υπόταση/υπέρταση κ.α. (Σάκουλα, Μπελαλή & Σταθαρού, 2014).

Επίσης, οι φοβίες που συνεπάγονται της εκφοβιστικής εμπειρίας προσβάλλουν τον κοινωνικό και οικογενειακό ρόλο του εργαζομένου, καθώς επιδρούν καταλυτικά
o στην επικοινωνία,
o τις οικείες επαφές,
o τη σεξουαλικότητα,
o τη γονική ή συζυγική λειτουργικότητα. Η απώλεια της εργασίας (από απόλυση ή παραίτηση) συνοδεύεται με οικονομικές δυσκολίες και αισθήματα αδυναμίας εκπλήρωσης καθηκόντων.

Τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου

Ο εργαζόμενος είναι σε θέση να αντιδράσει χωρίς εξωτερική υποστήριξη με τους παρακάτω τρόπους:

 Προσδιορίζοντας και εξωτερικεύοντας το πρόβλημα.
 Ενημερώνοντας το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, με σκοπό να κατανοήσουν την κατάσταση και να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση.
 Καταγράφοντας τις εκφοβιστικές συμπεριφορές που έχει εισπράξει.
 Αναφορά των γεγονότων στους προϊσταμένους.
 Αντιμετωπίζοντας άμεσα τους εκφοβιστές.
 Τέλος, με ενημέρωση για το νομικό πλαίσιο υποστήριξης.

Εν κατακλείδι, εργαζόμενος που παρενοχλείται πρέπει να επανακτήσει την αυτοεκτίµησή του και να ισχυροποιήσει την αλληλεγγύη, συζητώντας το πρόβλημα με συναδέλφους και προϊσταμένους, δημιουργώντας έτσι δεσμούς υποστήριξης και συνοχής. Μολονότι συνιστάται αυτή η τακτική αντιμετώπισης, πολλές φορές το θύμα είναι ψυχικά και σωματικά εξαντλημένο, προκειμένου να προβεί σε κάθε είδους ενέργεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις επιδιώκεται ψυχολογική υποστήριξη, η οποία επιτυγχάνεται µέσω της συμβουλευτικής και της γνωσιακής
συμπεριφοριστικής θεραπείας.

                                                                                                                                                                                  InterNus – Κέντρο Συμβ/κης & Ψυχ/πείας