- 31/10/2024
- Posted by: antonis
- Κατηγορία: Ψυχολογία
Η πρόσφατη είδηση του ξυλοδαρμού της 14χρονης έχει σοκάρει την κοινωνία μας, αφήνοντας πίσω της έντονη ανησυχία και ερωτήματα. Πως είναι δυνατόν οι νέοι να επιλέγουν τόσο εύκολα την βία; Πως είναι δυνατόν να βλέπουμε τόση βαρβαρότητα σε τόσο μικρή ηλικία;
Η εφηβεία είναι μία περίοδος γεμάτη συναισθήματα, ανασφάλειες και προκλήσεις. Είναι η περίοδος που οι έφηβοι προσπαθούν να βρουν την θέση τους στον κόσμο και να κατανοήσουν ποιοι είναι και πώς τους βλέπουν οι άλλοι. Οι κοινωνικές επιρροές, οι κοινωνικές συγκρίσεις και η ανάγκη αποδοχής από τους γύρω τους μπορούν να αποβούν μοιραίες.
Πάμε όμως να δούμε μερικούς από τους παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε βίαιες συμπεριφορές:
Οι έφηβοι συχνά επιδιώκουν την αποδοχή και την αίσθηση του ανήκειν. Αυτή τους η ανάγκη, μπορεί να τους οδηγήσει να επιδιώξουν να εναρμονιστούν με ήδη υπάρχουσες συμπεριφορές της ομάδας που θέλουν να ενταχθούν, ακόμη και αν οι συμπεριφορές αυτές έρχονται σε σύγκρουση με την προσωπική τους ηθική. Σε πολλές περιπτώσεις, στην προσπάθεια τους να αποδείξουν ότι αξίζουν και είναι ικανοί να είναι μέλη ενός συνόλου, οδηγούνται σε επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές.
Παράλληλα οι ψυχολογικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι, είναι ικανές να πυροδοτήσουν τέτοιες αντιδράσεις. Οι έντονες αναπτυξιακές αλλαγές που βιώνουν κατά την εφηβική ηλικία, συχνά δημιουργούν ένα αίσθημα ανασφάλειας, το οποίο μπορεί να τους οδηγήσει σε επιθετικές ενέργειες, ως μέσο επίδειξης κύρους και επιβολής ανάμεσα στους συνομήλικους τους. Επιπλέον, τα έντονα συναισθήματα που συνοδεύουν αυτήν την ηλικιακή περίοδο και κυρίως ο θυμός, καθιστούν τους εφήβους, ειδικά εκείνους που δυσκολεύονται στη διαχείρισή τους, πιο επιρρεπείς σε βίαια ξεσπάσματα.
Ακόμη, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ, τα οποία έχουν ενεργό ρόλο στην ζωή των εφήβων, μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση αντιλήψεων και συμπεριφορών από τους εφήβους. Η συνεχόμενη έκθεση σε βίαια ή επιθετικά περιεχόμενα, μέσω ταινιών βιντεοπαιχνιδιών και δημοσιεύσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κανονικοποιεί σε ένα βαθμό τις συμπεριφορές αυτές και δημιουργεί ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο το να συμπεριφέρεται κάποιος με αυτό τον τρόπο είναι αποδεκτό. Παράλληλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προσφέρουν μία αίσθηση ανωνυμίας ενθαρρύνοντας τους εφήβους να εμπλακούν σε εκφοβιστικές και επιθετικές συμπεριφορές, χωρίς να νιώθουν τις άμεσες συνέπειες των πράξεων τους. Η κατάσταση αυτή σε συνδυασμό με την ανάγκη αποδοχής και ανήκειν από το σύνολο, μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες συμπεριφορές χωρίς να υπολογίζουν τις επιπτώσεις αυτών στους ίδιους και στους άλλους.
Όπως είναι φυσικό, η παραπάνω συνθήκη της βίας έχει εξαιρετικά σοβαρές συναισθηματικές συνέπειες τόσο για τους θύτες όσο και για τα θύματα. Όσον αφορά τα θύματα, η εμπειρία του να είσαι αποδέκτης εκφοβισμού ή βίας, προκαλεί σοβαρές ψυχολογικές δυσκολίες όπως συμπτώματα άγχους, φοβιών, κατάθλιψης και μειωμένης αυτοεκτίμησης. Οι δυσκολίες αυτές μπορούν να επηρεάσουν όλους τους τομείς της ζωής ενός εφήβου και πιο συγκεκριμένα τις διαπροσωπικές σχέσεις, την αντίληψη για τον εαυτό και τις ακαδημαϊκές αποδόσεις. Από την άλλη πλευρά και οι ίδιοι οι θύτες βιώνουν αυξημένο άγχος και συναισθηματική απομάκρυνση. Οι επιθετικές συμπεριφορές που πραγματοποιούν, βάζουν τους ίδιους σε έναν κύκλο βίας, ενισχύοντας την αίσθηση της ενοχής και της ντροπής και μειώνοντας την ικανότητα σύναψης ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων. Η δυναμική της βίας αφορά την αύξηση της έντασης, το επεισόδιο βίας, την ενοχή που προκύπτει και την «ειρηνική» φάση. Οι συγκρούσεις δημιουργούν φόβο και σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις. Η μεταμέλεια του θύτη προσφέρει προσωρινή ηρεμία, αλλά η τάση για βία επανέρχεται, παγιδεύοντας το θύμα. Η κατανόηση αυτού του κύκλου είναι κρίσιμη για την πρόληψη της βίας.
Ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος των γονέων σε αυτό το φαινόμενο;
Ο ρόλος των γονέων για την πρόληψη της βίας είναι κρίσιμος και πολύπλοκος. Οι γονείς αποτελούν πηγή καθοδήγησης των παιδιών, έχοντας την ευθύνη να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον με ανοικτή και ειλικρινή επικοινωνία που επιτρέπει στα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματα τους, τις ανησυχίες τους και τα βιώματα τους χωρίς φόβο για επίκριση. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο είναι πιο εύκολο το παιδί να κατανοήσει την σημαντικότητα του σεβασμού και της ενσυναίσθησης. Ταυτόχρονα, μην ξεχνάμε ότι οι γονείς αποτελούν και σημαντικά πρότυπα στην ζωή των παιδιών τους, δείχνοντας τους μέσα από τις ίδιες τους τις συμπεριφορές τους πως θα ήταν καλό να πράττουν και πώς όχι, καθώς και πιο υγιείς τρόπους να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους και πιο υγιής τρόπους να ανταπεξέρχονται στις συγκρούσεις της καθημερινότητας.
Επιπλέον, οι γονείς διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη τόσο των θυμάτων όσο και των θυτών . Ως προς τα θύματα, είναι σημαντικό να αποτελούν ένα ασφαλές καταφύγιο, όπου το παιδί μπορεί να μιλήσει, να ακουστεί και να λάβει την κατάλληλη συναισθηματική στήριξη. Για τους θύτες, οι γονείς πρέπει να προσεγγίζουν την κατάσταση με ενσυναίσθηση, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για παρέμβαση και υποστήριξη. Και πάλι οι γονείς οφείλουν να δημιουργήσουν ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για το παιδί τους, μέσα στο οποίο θα μπορεί να γίνει αναγνώριση των αιτίων πίσω από τη βίαιη αυτή συμπεριφορά, είναι σημαντικό να μην προσεγγίσουν τον έφηβο τιμωρητικά αλλά με συμμαχία.
Συνοψίζοντας, η βία μεταξύ εφήβων αποτελεί ένα πολύπλοκο ζήτημα, που επηρεάζει όχι μόνο τα άμεσα εμπλεκόμενα άτομα, αλλά και τις οικογένειες τους. Οι αιτίες και οι επιπτώσεις πίσω από αυτές τις συμπεριφορές είναι σύνθετες, ωστόσο, με την σωστή καθοδήγηση και την συμμετοχή των γονέων μπορεί να δημιουργηθεί ένα ασφαλές και υποστηρικτικό πλαίσιο, όπου οι έφηβοι έχουν την ελευθερία να εκφράζονται και να σέβονται τα όρια τα δικά τους όσο και των άλλων.
Μεσσαριτάκη Κατερίνα- Παιδοψυχολόγος