Όρια στη θεραπευτική σχέση: Ποια είναι η χρησιμότητά τους;

Η ψυχοθεραπευτική σχέση είναι μια μοναδική, επαγγελματική σχέση που βασίζεται στην εμπιστοσύνη, τη διακριτικότητα και την ασφάλεια. Χρειάζεται λοιπόν να υπάρχουν κάποιες βασικές αρχές, κάποια όρια τα οποία να προστατεύουν αυτή τη θεραπευτική σχέση. Η οριοθέτηση αποτελεί έναν απ τους πιο βασικούς παράγοντες  της ψυχοθεραπείας άρα είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε τι είναι και γιατί είναι τόσο χρήσιμη.

Αρχικά, όρια είναι οι κατευθυντήριες γραμμές που διαμορφώνουν  το θεραπευτικό πλαίσιο άρα και τη σχέση  μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου. Αφορούν τους τρόπους επικοινωνίας, τη συχνότητα και διάρκεια των συνεδριών, την επαγγελματική απόσταση, καθώς και την ευθύνη του θεραπευτή να προστατεύει την ιδιωτικότητα του θεραπευόμενου. Ουσιαστικά, τα όρια δημιουργούν τον «χώρο» της θεραπευτικής διαδικασίας, καθώς ένα καλά οριοθετημένο πλαίσιο βοηθά τον θεραπευόμενο να ανοιχτεί και να εμπιστευτεί τον θεραπευτή του, καθώς αντιλαμβάνεται ότι η επαγγελματική σχέση διέπεται από σαφείς κανόνες.

Επίσης επειδή η ψυχοθεραπεία μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα εξάρτησης, ειδικά σε άτομα με δυσκολίες στις σχέσεις και την αυτοεκτίμηση, τα σαφή όρια προστατεύουν τον θεραπευόμενο από την συνθήκη αυτή.

Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένοι τύποι ορίων:

1. Τα χρονικά όρια περιλαμβάνουν τη διάρκεια και τη συχνότητα των συνεδριών, την τήρηση του καθορισμένου χρόνου έναρξης και λήξης και τη διαχείριση των απουσιών και ακυρώσεων. Αυτά τα όρια βοηθούν τον θεραπευόμενο να αναγνωρίζει τη δομή της θεραπείας, ενώ δίνουν και στον θεραπευτή την ευκαιρία να διατηρήσει την ακεραιότητα της επαγγελματικής του καθημερινότητας.

2. Στην ψυχοθεραπεία, ο θεραπευτής διατηρεί την ικανότητα να ακούει με ενσυναίσθηση, χωρίς να εμπλέκεται συναισθηματικά στις εμπειρίες του θεραπευόμενου. Τα συναισθηματικά όρια διασφαλίζουν ότι ο θεραπευτής δεν ταυτίζεται με τα συναισθήματα του θεραπευόμενου και διατηρεί τη θέση του ως ουδέτερος παρατηρητής, γεγονός που του επιτρέπει να καθοδηγεί με αντικειμενικότητα τη θεραπεία.

3. Η επικοινωνία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου πρέπει να γίνεται κατά κύριο λόγο εντός του καθορισμένου πλαισίου της συνεδρίας.

4. Τα φυσικά όρια περιλαμβάνουν την τήρηση απόστασης κατά τη διάρκεια των συνεδριών και την αποφυγή σωματικής επαφής, όπως αγκαλιές ή χειραψίες, που μπορεί να παρερμηνευτούν ορισμένες φορές.

5. Τέλος, ο θεραπευτής μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αποκαλύψει κάποιες προσωπικές πληροφορίες, όμως με τρόπο λακωνικό και μόνο αν αυτό εξυπηρετεί την θεραπευτική διαδικασία. Το άτομο που βρίσκεται σε θεραπεία πρέπει να αισθάνεται ότι η ψυχοθεραπευτική σχέση δεν αφορά τον ίδιο τον θεραπευτή.

Κατανοούμε λοιπόν ότι τα όρια στην ψυχοθεραπευτική σχέση είναι κάτι παραπάνω από απλοί κανόνες. Μέσω της σαφήνειας και της συνέπειας που προσφέρουν, τόσο ο θεραπευτής όσο και ο θεραπευόμενος μπορούν να συνεργαστούν για την θεραπευτική αλλαγή. Με σωστή εκπαίδευση και τήρηση αυτών των ορίων, η ψυχοθεραπευτική σχέση μπορεί να ανθίσει και να φέρει αποτελέσματα που θα ωφελήσουν ουσιαστικά τον θεραπευόμενο.

Κανάκη Κατερίνα – Ψυχολόγος

Internus – Κέντρο συμβουλευτικής & ψυχοθεραπείας