Αυτό-συμπόνια: Μία παρεξηγημένη έννοια

Έχετε ακούσει, φαντάζομαι, τη λέξη «συμπόνια» αρκετές φορές.

Τι είναι, όμως, αυτό που σας έρχεται πρώτο στο μυαλό ακούγοντάς την;

• Ενδιαφέρον για το συναίσθημα του άλλου;
• Ενδιαφέρον για το βίωμα που μπορεί να έχει ο διπλανός μας;
• Ευσπλαχνία που μας παρακινεί να σταθούμε και να βοηθήσουμε κάποιον να αντιμετωπίσει τον σωματικό, ψυχικό ή συναισθηματικό του πόνο;

Η συμπόνια, λοιπόν, πολύ σωστά ορίζεται ως η ευαισθησία στον πόνο του άλλου με τη δέσμευση να τον ανακουφίσεις και να τον αποτρέψεις.

Για αρκετούς από εμάς είναι σχετικά εύκολο να νιώσουμε συμπόνια ακούγοντας μια δύσκολη εμπειρία κάποιου συγγενικού προσώπου μας ή φίλου μας ή ακόμη και κάποιου που δεν γνωρίζουμε προσωπικά.

Τι συμβαίνει, όμως, όταν καλούμαστε να νιώσουμε συμπόνια για τον εαυτό μας, βιώνοντας μια δύσκολη κατάσταση ή έχοντας κάποιες αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα; Συμπεριφερόμαστε στον εαυτό μας με την ίδια ευαισθησία που θα συμπεριφερόμασταν σε κάποιον άλλον; Ή μήπως συνδέουμε την «αυτό-συμπόνια» με σκέψεις όπως: «Δεν θέλω να με λυπούνται», «Είναι απλά δικαιολογία να πω πως είμαι πολύ κουρασμένος και χρειάζομαι λίγο περισσότερο ύπνο», κ.α.

Θα λέγατε ποτέ με ευκολία σε κάποιον φίλο σας που είχε μια σημαντική αποτυχία για εκείνον: «Φυσικά και δεν θα τα κατάφερνες, αφού δεν ήσουν καλά προετοιμασμένος», «Εντάξει, είναι δικαιολογία το ότι δεν πρόλαβες, επειδή ήσουν κουρασμένος από τη δουλειά»; Δεν νομίζω πως θα μιλούσαμε έτσι σε κάποιον φίλο μας! Στον εαυτό μας γιατί το κάνουμε; Άρα, όταν πρόκειται να μιλήσουμε για ευαισθησία σε δικά μας βιώματα είμαστε πιο αυστηροί και επικριτικοί. Συνδέουμε την αυτό-συμπόνια με τη λύπηση ή την προσπάθεια να καλύψουμε το λάθος μας.

Δεν ακούγεται κάπως άδικο αυτό; Γιατί να μην μπορούμε να δείξουμε λίγη παραπάνω ευσπλαχνία και στα δικά μας δύσκολα βιώματα και εμπειρίες; Ακούμε πολλές φορές, εμείς οι ειδικοί ψυχικής υγείας, πως αυτή η επικριτική φωνή μέσα μας, μας βοήθησε να καταφέρουμε κάτι δύσκολο ή μας βοηθάει να εξελισσόμαστε και να μην επαναπαυτούμε. Καθημερινά, όμως, ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολλές προκλήσεις και σίγουρα μία επικριτική φωνούλα μέσα μας δεν είναι πάντα τόσο βοηθητική.

Πως θα ήταν, λοιπόν, αν καταφέρναμε να μιλήσουμε στον εαυτό μας με περισσότερη ζεστασιά και ενδιαφέρον τη στιγμή που τον ζορίζει μία κατάσταση ή ένα συναίσθημα; Πως θα ήταν αν ξυπνούσαμε το πρωί και μιλούσαμε στον εαυτό μας με τον ίδιο τρόπο, όπως και σε έναν φίλο μας; Σίγουρα θα έλεγε κανείς πως είναι ακατόρθωτο να σηκωθούμε ξαφνικά το πρωί και να μας μιλάμε με ευγενικό τρόπο και να αγκαλιάζουμε τις αποτυχίες μας ή ό,τι άλλο μπορεί να μας δυσκολεύει.

Σίγουρα δεν είναι ακατόρθωτο όμως σε βάθος χρόνου να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες μας, τα αρνητικά μας συναισθήματα, να αναγνωρίζουμε αυτή την επικριτική φωνούλα και να της δώσουμε μια άλλη μορφή. Έτσι, στα πλαίσια της ψυχοθεραπείας, θα μάθουμε να είμαστε πιο επιεικείς με τον εαυτό μας και να μην συνεχίσουμε να τον επικρίνουμε στις ήδη, από μόνες τους, δύσκολες συνθήκες.

Πασχαλίδου Άννα – Ψυχολόγος

Κέντρο συμβουλευτικής & ψυχοθεραπείας Internus