Η βία στη συντροφική σχέση

Ο όρος «συντροφική βία» χρησιμοποιείται για να περιγράψει μία κατάσταση στην οποία το ένα μέλος του ζευγαριού συμπεριφέρεται στο άλλο με επιθετικό ή εξαναγκαστικό τρόπο. Στην πραγματικότητα η βία μεταξύ των ερωτικών συντρόφων αποτελεί ένα ζήτημα ελέγχου, εξουσίας και επιβολής δύναμης.

Η συντροφική βία μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορες μορφές:

• Σωματική βία

Ο δράστης προβαίνει σε πράξεις οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ ενός σπρωξίματος έως τη σοβαρή σωματική βλάβη, ακόμα και το φόνο. Στο ενδιάμεσο θα συναντήσουμε χτυπήματα, χαστούκια, τράβηγμα μαλλιών, γροθιές στο πρόσωπο και στο κεφάλι, κλωτσιές και γροθιές σε όλο το σώμα, πρόκληση εγκαύματος, άρνηση βοήθειας σε τραυματισμό ή ασθένεια, φράξιμο της αναπνοής μέχρι λιποθυμίας, πετάγματα μες στο δωμάτιο ή από τη σκάλα, καψίματα από τσιγάρο ή καυτά υγρά, τραύματα από ρίψη αντικειμένων, μαχαιρώματα, ακρωτηριασμοί, τραύματα από πυροβόλα όπλα.

• Σεξουαλική βία

Πρόκειται για ακούσια, εξαναγκασμένη συμμετοχή σε σεξουαλική πράξη ανεξάρτητα από την ολοκλήρωσή της, ή ακόμα και για εκούσιο τραυματισμό του συντρόφου κατά τη σεξουαλική πράξη. Τις περισσότερες φορές καταλήγει σε βιασμό.

• Ψυχολογική – συναισθηματική βία

Περιλαμβάνει ένα συνεχές που ξεκινά από προσβολές και μπορεί να καταλήξει μέχρι την καταδίωξη. Μεταξύ άλλων, πρόκειται για ακούσια παραμέληση των συναισθηματικών αναγκών του θύματος από το δράστη. Θα συναντήσουμε λεκτική και μη λεκτική κακοποίηση, απειλές, συναισθηματικούς εκβιασμούς, υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς και υβριστικά σχόλια, καταστροφή της ιδιοκτησίας, βασανισμό ζώων και επιθέσεις, υπερβολικό έλεγχο, περιορισμό και απαγορεύσεις, παθολογική ζήλια και συνεχείς κατηγορίες.
Τελικά ο σύντροφος που ασκεί ψυχολογική βία οδηγεί τον άλλον σε πλήρη υποταγή, καθώς η διεργασία της βίας δρα υπόγεια και σταδιακά πλήττει την αυτοεκτίμηση του θύματος.

• Οικονομική αποστέρηση

Ο ένας σύντροφος έχει τον αποκλειστικό έλεγχο της διάθεσης και της διαχείρισης των χρημάτων. Στόχος είναι το θύμα να μην είναι σε θέση να ικανοποιήσει τις προσωπικές ατομικές του ανάγκες, χωρίς την έγκριση του συντρόφου. Με τον τρόπο αυτό, εμποδίζει το άτομο να αποκτήσει οικονομική ανεξαρτησία.

• Κοινωνική απομόνωση

Σταδιακά ο σύντροφος που ασκεί βία λόγω της εξάρτησής του από το θύμα, της ζήλιας του αλλά και του φόβου του μήπως αποκαλυφθεί το πρόβλημα, επιτυγχάνει να περιορίσει και να εξαλείψει κάθε κοινωνική δραστηριότητα του θύματος. Εμποδίζοντας την κοινωνική συναναστροφή και επικοινωνία, μειώνει το οικογενειακό και φιλικό του δίκτυο και έτσι πετυχαίνει να αυξήσει το βαθμό εξάρτησής του από αυτόν και να το θέσει υπό τον απόλυτο έλεγχό του.

Τα στατιστικά λένε πως 1 στις 3 γυναίκες θα βιώσει βία και μάλιστα από μέλος της οικογένειάς της. Αυτό που συχνά αναρωτιόμαστε είναι γιατί οι γυναίκες που κακοποιούνται δε φεύγουν από το κακοποιητικό περιβάλλον ή τον κακοποιητικό σύντροφο. Στην πραγματικότητα, φεύγουν. Και μάλιστα, όχι μία φορά αλλά πολλές. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι φεύγουν κατά μέσο όρο 5-7 φορές, όμως ξαναγυρίζουν. Οπότε το ερώτημά μας είναι : Γιατί κάποιες γυναίκες αργούν τόσο να φύγουν και γιατί ξαναγυρίζουν;

Εδώ οι απαντήσεις δεν είναι απλές. Είναι πολλά τα υποκειμενικά εμπόδια, όπως το ότι η γυναίκα συχνά αρνείται ότι είναι κακοποιημένη, νιώθει ότι δεν υπάρχει κάποιος να τη στηρίξει, ντρέπεται να αποκαλύψει τη βία και πιστεύει ότι δεν θα την πιστέψουν. Άλλες φορές πάλι είναι ότι δε θέλει να διαταράξει την οικογενειακή ζωή, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν παιδιά. Σημαντικά ψυχολογικά εμπόδια για τη γυναίκα είναι επίσης η πεποίθηση ότι εκείνη φταίει που την κακοποιούν, καθώς και ο φόβος για την ασφάλειά της.

Ευθύνη κατά της βίας έχουμε όλοι μας. Όταν άνδρες και γυναίκες πιστεύουν ότι ο άντρας πρέπει να έχει τον έλεγχο, να ασκεί εξουσία και να μην δέχεται τα «όχι» και αντίστροφα, η γυναίκα να είναι ευαίσθητη, παθητική και να υποχωρεί, τότε δεν είναι καθόλου περίεργο να εμφανίζεται βία στη συντροφική σχέση. Η ατομική μας ευθύνη στηρίζεται στο να αντιστεκόμαστε στα στερεότυπα των δύο φύλων και στις στάσεις ανισότητας και στο να αναπτύσσουμε υγιείς και λειτουργικές σχέσεις.

InterNus – Κέντρο Συμβ/κής & Ψυχ/πείας