Άγχος αποχωρισμού – πώς το διαχειρίζομαι;

Όλοι μας μετά το πέρας των διακοπών μας, περιτριγυριζόμαστε από μια ελαφριά διάθεση απογοήτευσης, η οποία συνοδεύεται με την σκέψη πως η χαλάρωση τελείωσε, και πως πρέπει σιγά- σιγά να επιστρέψουμε στην κανονικότητα που μας επιβάλλει το σκληρό χειμερινό μας πρόγραμμα. Πέραν αυτής της αίσθησης, όμως, οι γονείς ταλαιπωρούνται από μερικές επιπλέον σκέψεις:

«πρέπει να τον/ την ετοιμάσω για το σχολείο»

«πώς θα πάει αυτή η χρονιά;»

«θα συνεργάζεται με τα άλλα παιδιά και με την δασκάλα/ δάσκαλο;»

«θα του αρέσει το σχολείο; Κι αν δεν του αρέσει;»

Ιδιαίτερα οι γονείς μικρότερων ηλικιακά παιδιών, οι οποίοι δεν έχουν την εμπειρία του πώς θα αντιδράσει το παιδί σε αυτή την πρόκληση, βασανίζονται λίγο παραπάνω. Και φυσικά δεν δυσκολεύονται μόνο οι γονείς, αλλά και τα μικρά τους, τα οποία για πρώτη φορά καλούνται να περπατήσουν μόνα τους, να διαχειριστούν δυσκολίες, και να συνεργαστούν σε ένα νέο περιβάλλον. Το σημαντικότερο είναι πως σε αυτό το περιβάλλον παύουν να είναι το κέντρο της προσοχής και της αποκλειστικής φροντίδας των γονέων, και καλούνται να υπακούν σε κανόνες και να συνεργάζονται με συνομηλίκους, που πιθανά δεν θα είναι και οι πιο «εύκολοι» συμμαθητές.

Όλες αυτές οι αλλαγές, όπως και στους ενήλικες, έτσι και στα παιδιά προκαλούν άγχος, καθότι είναι μια συνθήκη που επικρατεί το αβέβαιο, δεν ξέρουν τι να περιμένουν, συνεπώς και πώς θα το αντιμετωπίσουν. Καθώς λοιπόν τα μικρά μας έχουν μάθει πως μόλις «τα βρουν σκούρα» είναι πάντα εκεί ο μπαμπάς και η μαμά να τους βοηθήσουν, είναι λογικό και τις πρώτες μέρες στο σχολείο να γαντζωθούν στους γονείς τους, εκφράζοντας την ανασφάλεια που τους προκαλεί το νέο περιβάλλον.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο οι γονείς συνήθως πιέζονται υπερβολικά συναισθηματικά, καθώς συγκρούονται η λογική τους με την ανάγκη να καθησυχάσουν και να ηρεμήσουν τα μικρά τους, πράγμα που συχνά τους δημιουργεί ενοχές, καθώς δεν μπορούν να ανταποκριθούν όπως θα ήθελαν στο άγχος αποχωρισμού του παιδιού, αφού τον έλεγχο δεν τον έχουν πια εκείνοι, αλλά η δασκάλα.

Τι μπορούν να κάνουν, λοιπόν, οι γονείς, για να προετοιμάσουν τα παιδιά τους πριν το άνοιγμα το σχολείων, προκειμένου να μειώσουν τις πιθανότητες εμφάνισης άγχους αποχωρισμού στο παιδί, αλλά και πώς αντιμετωπίζουν την έκρηξη των συναισθημάτων του παιδιού στην πόρτα του σχολείου;

• Λίγες μέρες πριν το άνοιγμα των σχολείων, καλό θα ήταν οι γονείς να επισκεφθούν το σχολείο με το παιδί τους, να του δείξουν την τάξη τους, να τους γνωρίσουν την δασκάλα τους, να επισκεφθούν τις τουαλέτες και το προαύλιο, προκειμένου να δημιουργήσουν την οικειότητα που χρειάζονται, αλλά και να συνδυάσουν τον χώρο με το αίσθημα της ανεμελιάς και της ασφάλειας.
• Μπορούν να συζητήσουν με το παιδί τους τις δυσκολίες που εκείνοι βίωσαν στο σχολείο, και πως τις αντιμετώπισαν, αφήνοντας χώρο στο παιδί να εκφράσει απορίες, αλλά εμμέσως να ενημερωθεί και για όλες τις υποχρεώσεις που θα έχει ως μαθητής ξεκινώντας το σχολείο.
• Ένας ακόμα τρόπος να προετοιμάσουμε το νήπιο για την πραγματικότητα του σχολείου, είναι να την παρουσιάσουμε συμβολικά, Χρησιμοποιείστε διάφορες κούκλες (Barbie, playmobil, ακόμα και lego) προκειμένου να παρουσιάσετε τις δραστηριότητες, τις υποχρεώσεις αλλά και τις δυσκολίες που μπορεί να έχει ένα παιδί στο σχολείο, και συζητήστε με τα μικρά σας πιθανές στρατηγικές αντιμετώπισης κάθε πιθανής δύσκολης κατάστασης.
• Ένα μεταβατικό στάδιο είναι να προσομοιώσουμε το σχολείο με μία παρόμοια συνθήκη, που είναι αυτή της παιδικής χαράς. Με γνωστά παιδιά οργανώστε επισκέψεις στην παιδική χαρά, όπου ένας ενήλικας (μία μαμά ή ένας μπαμπάς) θα αναλαμβάνει την επίβλεψη των παιδιών όσο παίζουν, ενώ οι υπόλοιποι θα βρίσκονται λίγο πιο απομακρυσμένα.

Τι κάνουμε, όμως, αν παρόλα αυτά το μικρό μας δεν ξεκολλάει από πάνω μας, όταν το πάμε σχολείο;

• Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε το συναίσθημα του μικρού μας, αντί να προσπαθήσουμε να το καταστείλουμε. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε «βλέπω στα μάτια σου δάκρυα, καταλαβαίνω ότι νιώθεις στεναχωρημένος» ή «μερικές φορές είναι δύσκολο όταν φεύγει η μαμά. Μπορεί να νιώσεις λίγο στεναχωρημένος», αντί να πείτε «έλα τώρα μην κλαίς, κοίτα τα άλλα παιδάκια πως παίζουν».
• Αναγνωρίζοντας το συναίσθημα του παιδιού είναι σημαντικό να του παρουσιάσουμε συνθήκες οι οποίες θα του το ανακουφίσουν άμεσα ή μακροπρόθεσμα. Για παράδειγμα, μπορείτε να του χαρίσετε το βραχιόλι σας, ως «φυλαχτό» προκειμένου να σας έχει δίπλα του συνέχεια και να μην φοβάται, επισημαίνοντας ότι θα επιστρέψετε να το παραλάβετε μετά το μεσημεριανό. Αυτή η λεπτομέρεια είναι πολύ σημαντική, καθώς τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται ακόμα την ώρα, συνεπώς θα πρέπει να βρούμε ένα χρονικό ορόσημο, το οποίο θα αντιλαμβάνονται, προκειμένου να νιώσουν ασφάλεια.
• Μπορούμε να προσυμφωνήσουμε με το παιδί μία δραστηριότητα η οποία θα λάβει χώρα μετά το σχολείο, και θα συμπεριλαμβάνει την παρουσία της μαμάς ή του μπαμπά, προκειμένου να μην έχει την αίσθηση το παιδί ότι απομακρύνεται από τους γονείς του επειδή πηγαίνει σχολείο.
• Είναι επίσης σημαντικό να καθιερώσουμε μία ρουτίνα αποχωρισμού, αφού πάντα πριν ενημερώσουμε το παιδί για το πότε θα φύγουμε. Για παράδειγμα: «θα πάμε σχολείο, θα σε πάω ως την πόρτα, θα πούμε αντίο, θα κάνουμε μία αγκαλιά και θα κουνήσουμε τα χέρια μας πίσω από το παράθυρο».

Τέλος είναι πολύ σημαντικό στον χρόνο πριν και μετά του σχολείου, να συζητάτε με το παιδί χαρούμενες εμπειρίες που είχε στο σχολείο, ή ακόμα και εμπειρίες που εκείνο προσδοκεί να έχει στο σχολείο, και να αποφεύγετε φράσεις όπως «αν είσαι καλό παιδί θα πας σχολείο» ή «αν δεν είσαι φρόνιμος θα σε στείλω στο σχολείο». Ας μην ξεχνάμε πως το σχολείο θα πρέπει να εμπεδωθεί από το παιδί ως κάτι υποχρεωτικό ανεξάρτητα από την συμπεριφορά του, αλλά γεμάτο με αγάπη και κατανόηση.

Άλλωστε ας μην ξεχνάμε, πως η αναζήτηση σχολικών και τα ψώνια σχετικά με την νέα σχολική χρονιά, πάντα προκαλούν ευχάριστα συναισθήματα στα παιδιά, όπως και στους γονείς, συνεπώς κάνουν και την προετοιμασία για το σχολείο λίγο πιο εύκολη!

Χαριτίνη Κυρλάκη- Παιδοψυχολόγος

Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας – InterNus