Νευρική ανορεξία

Νευρική ανορεξία (Anorexia nervosa) χαρακτηρίζεται η ψυχογενής διατροφική διαταραχή, όπου το άτομο που πάσχει απο αυτήν αρνείται να διατηρήσει ένα υγιή φυσιολογικό βάρος( ανάλογο του ύψους του και της ηλικίας του) και καταβάλλεται απο έντονο φόβο για την απόκτηση βάρους. Στη φάση αυτή το άτομο περνάει το σύνδρομο ΄΄αυτοεπιβαλλόμενης ασιτίας΄΄. Αυτό επεξηγείται αφενός, ότι το άτομο παρουσιάζει μια διαστρεβλωµένη εικόνα για τον εαυτό του, ( για το πως θα πρέπει να είναι το ανθρώπινο σώμα) και αφ’ ετέρου κυριαρχείται απο έντονη ανησυχία ότι με την πρόληψη τροφής θα παχύνει. Με λίγα λόγια, τα άτομα που πάσχουν από διατροφική διαταραχή, όπως την νευρική ανορεξία, σε μεγάλο βαθμό αξιολογούν την προσωπική τους αξία, με κριτήριο το σχήμα του σώματος τους και το σωματικό τους βάρος.
Παρατηρείται μία κλίμακωση και ένας φαύλος κύκλος στα συναισθήματα των ατόμων που πάσχουν απο νευρική ανορεξία καθώς και στον τρόπο που διαχειρίζονται την αντιμέτωπιση διατροφής στην καθημερινότητά τους. Αρχικά, η διάθεση του κάθε ατόμου χαλάει και το μόνο που σκέφτεται είναι να χάσει κιλά. Έπειτα, ο τόσο έντονος περιορισμός της τροφής οδηγεί σε κακή διατροφή και μη υγιή απώλεια βάρους. Στην συνέχεια, όσο η κακή διατροφή συνεχίζεται, τόσο οι χημικές συνθέσεις του εγκεφάλου, αλλά και ο μεταβολισμός, αλλάζουν. Αυτό σημαίνει, ότι η όρεξη περιορίζεται, ενώ η ικανότητα του ασθενούς να σκεφτεί καθαρά και να κάνει σωστές επιλογές αμβλύνεται. Γενικότερα το άτομο που αντιμετωπίζει νευρική ανορεξία φτιάχνει τους δικούς του κανόνες δατροφής, όπως αυτό επιθυμεί. Αναπτύσσει φοβία με το φαγητό,χάνει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται το αίσθημα της πείνας ή εκπαιδεύεται να το αγνοεί.

Επιδημιολογία της νευρικής ανορεξίας

• Έχει τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας (6%-20%) των ψυχικών νόσων που οφείλεται κυρίως στην ασιτία και στις ηλεκτρολυτικές διαταραχές που μπορούν να προκαλέσουν καρδιακή αρρυθμία.
• Εκδηλώνεται συνήθως, στην εφηβεία με μια δίαιτα που βγαίνει εκτός ελέγχου.Είναι το τρίτο συχνότερο χρόνιο νόσημα της εφηβικής ηλικίας στις γυναίκες και η συχνότητά της υπολογίζεται στο 0,5-3% όλων των εφήβων
• Η νευρική ανορεξία επηρεάζει τις γυναίκες 10 φορές περισσότερο από τους άνδρες
• Στους άνδρες εμφανίζεται συνήθως στην ηλικία των 16 ετών.
• 1 στους 5 πεθαίνει σε πολύ νεαρή ηλικία απο αυτοκτονία ή ασιτία

Συμπτώματα νευρικής ανορεξίας

Η νευρική ανορεξία μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικό τρόπο σε κάθε άτομο και τα συμπτώματα αναλόγως την περίπτωση διαφέρουν. Αυτό εξαρτάται απο την σοβαρότητα του προβλήματος του κάθε ατόμου και τα σημάδια κάποιες φορές μπορέι να είναι ορατά κάποιες φορές όχι τόσο εμφανές. Τα συμπτώματα αποτελούνται κυρίως από διάφορες παθολογικές καταστάσεις. Κάποια από αυτά μπορεί να είναι:

1. Γρήγορη και δραµατική απώλεια βάρους
2. Τριχόπτωση
3. Αϋπνίες
4. Ατροφία νυχιών
5. Ατροφία των δοντιών
6. Υπόταση
7. Σοβαρές μεταβολικές διαταραχές
8. Τελετουργική στάση προς το φαγητό (π.χ. κόψιμο του φαγητού σε πολύ μικρά κομμάτια ή μάσιμα τις μπουκιές με έναν συγκεκριμένο ρυθμό).
9. Πρησµένες αρθρώσεις
10. Κοιλιακό φούσκωµα
11. ∆υσκοιλιότητα
12. ∆ιάρροια
13. Μεταβολές στους παλμούς της καρδιάς
14. Έντονη ανησυχία και άγχος μην απόκτησουν παραπάνω κιλά.
15. Επίμονη ενασχόληση με κάποιο άθλημα
16. Αλλαγές στην θερμοκρασία του σώματος/ αισθάνονται περισσότερο την αίσθηση κρύου.
17. Θεωρούν τον εαυτό τους υπέρβαρο, και συνεχίζουν να κάνουν δίαιτα
18. Υπερβολικά προσεκτικοί και επιλεκτικοί με την ποιότητα του φαγητού. (Αποφέυγουν να καταλώνουν τροφές που έχουν πολλά λιπαρά, ή μπορεί να κόψουν και το γάλα και τα κρέατα, επειδή θεωρούν ότι έχουν πολλές θερμίδες).
19. Πρόκληση εμετού, χρήση καθαρτικών και διουρητικών φαρμάκων για να αποβάλλουν τα γεύματα που έφαγαν
20. Τάση για λυποθυμίες/έντονες ζαλάδες
21. Πρηξίματα στο στομάχι και στο πρόσωπο
22. Μυική ατονία και κόπωση, πόνο στις αρθρώσεις
23. Μειωμένη σεξουαλική διάθεση
24. Διαταραχές προσωπικότητας-Κοινωνική απομόνωση: αποφεύγουν τους φίλους και την οικογένεια τους, αποτραβιούνται κοινωνικά και γίνονται μυστικοπαθείς.
25. Διαταραχές των συναισθημάτων, συχνές μεταπτώσεις στην διάθεση του ατόμου (αίσθημα ευχαρίστησης ή απελπισίας)
26. Άρνηση της ύπαρξης του προβλήματος
27. Κατάθλιψη
28. Για τις γυναίκες διακοπές στον εμμηνορρυσιακό κύκλο ή αμηνόρροια.
29. Αναιμία
30. Καρδιαγγειακά προβλήματα
31. Πνευμονολογικά προβλήματα
32. Μείωση τεστοστερόνης στους άνδρες
33. Γαστρικά και νεφρικά προβλήματα
34. Θάνατος

Εκτός απο τα παθολογικά συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας που αναφέρθηκαν παραπάνω, μπορεί να εκδηλωθεί και με δερματολογικά συμπτώματα (Δερματίτιδα,ξηρότητα στο δέρμα και δυσχρωμίες,ακμή,κνησμός σε κάποια σημεία του σώματος, ερυθρότητα του δέρματος, φλεγμονή ιδιαίτερα στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών, χιονίστρες κ.α)

Αιτιολογία νευρικής ανορεξίας

Αν και οι παράγοντες που προκαλούν την ψυχογενή ανορεξία δεν έχουν διευκρινιστεί πλήρως, συνήθως τα αίτια της αποδίδονται στον συνδυασμό διάφορων ψυχολογικών, κοινωνικών και βιολογικών παραμέτρων.

• Έλλειψη αυτοεκτίμησης/ Χαμηλή αυτοπεποίθηση

Αυτό συνήθως πηγάζει από την προβολή προτύπων από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Η αρνητική εικόνα που έχει ένα άτομο για τον εαυτό του με φυσιολογικά επίπεδα βάρους και ο τρόπος που την παρουσιάζει, ευνοεί την εμφάνιση νευρικής ανορεξίας, κυρίως στα νεαρά κορίτσια. Στην εφηβεία τα κορίτσια μιμούνται μοντέλα από την τηλεόραση και άλλους τύπους γυναικών με αρκετά αδύνατα σώματα, που τα ακολουθούν σαν πρότυπο στην πορεία της ζωής τους.

• Δυσάρεστα γεγονότα

Η απώλεια κάποιου αγαπημένου προσώπου (θάνατος, χωρισμός, διαζύγιο), κάποια σοβαρή ασθένεια που μας έχει επηρεάσει ή ακόμη και η οικονομική κρίση μπορεί γίνουν «σύμμαχοι» της νευρικής ανορεξίας.

• Γενετικοί παράγοντες και κληρονομικότητα

Οικογενειακό ιστορικό: άτομα από τον στενό οικογενειακό κύκλο, συγγενείς που είχαν αντιμετωπίσει παλιότερα παχυσαρκία, κατάθλιψη, άγχος είναι πιο επιρρεπή στη νόσο.

Διάγνωση – Εξετάσεις

Τα πρώτα βήματα για την αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας είναι κατ΄ αρχάς η αποδοχή του προβλήματος από την πλευρά του ασθενούς και η έγκαιρη επιστημονική διάγνωση.
Στην υποψία της ανορεξίας, η διάγνωση μπορεί να γίνει με διάφορες εξετάσεις όπως:

• Φυσική εξέταση: Μέτρηση ύψους-βάρους, έλεγχος ζωτικών σημείων, εξέταση δέρματος, ακρόαση καρδιάς και πνεύμονα και εξέταση της κοιλιάς.
• Εργαστηριακά ευρήματα: Μέτρηση αίματος και ούρων
• Άλλες εξετάσεις: Όπως ακτινοδιαγνωστικά ευρήματα
• Ψυχολογική αξιολόγηση: Από γιατρό ή επαγγελματία υγείας όπου μπορεί να εκτιμήσει σκέψεις, συναισθήματα και διατροφικές συνήθειες.

Θεραπεία και αντιμετώπιση

Η πρόληψη και η θεραπεία της νευρικής ανορεξίας αποτελούν τα δύο απαραίτητα συστατικά για την αντιμετώπιση της νόσου. Για να ξεπεράσει κάποιο άτομο την νευρική ανορεξία σε προληπτικό επίπεδο σημαίνει τη συστηματική προσπάθεια αλλαγής των συνθηκών εκείνων που προκαλούν ή διαιωνίζουν την ασθένεια. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, κρίνεται απαραίτητη η ενημέρωση και η πληροφόρηση όλων, σχετικά με τα σημάδια αυτής της διατροφικής διαταραχής. Σημαντικό είναι να αναγνωρίσουμε ότι όσο νωρίτερα αναγνωρίσουμε το πρόβλημα τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η θεραπεία.
Η θεραπεία της νευρικής ανορεξίας έχει ως στόχο και προσπαθεί να αντιμετωπίσει τρεις βασικούς τοµείς:

1. να αποκαταστήσει το φυσιολογικό βάρος του ατόµου.
2. να αντιμετωπίσει τις ψυχολογικές διαταραχές που σχετίζονται µε την ασθένεια.
3. να μειώσει ή να εξαφανίσει συµπεριφορές ή σκέψεις που αρχικά οδήγησαν στην διαταραγµένη διατροφή του ατόµου

Η θεραπευτική αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει:

• Ψυχολογικές θεραπείες και ψυχική υποστήριξη: Επιτυγχάνεται με δύο τρόπους: α) Ατομική θεραπεία: Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, βοηθάει το άτομο να αλλάξει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές που σχετίζονται με το διαταραγμένο τρόπο διατροφής, διδάσκει το άτομο τρόπους για να αλλάξει τη στάση του σε θέματα διατροφής, να αυξήσει το σωματικό βάρος και να αποθεραπευτεί. Γίνεται διατροφική επιμόρφωση και εκπαίδευση ώστε το άτομο να επανεκπαιδευθεί στο να αποκτήσει υγιείς διατροφικές συνήθειες. β) Ομαδική θεραπεία: βοηθάει το άτομο που πάσχει από νευρική ανορεξία να μοιράζεται με τους υπόλοιπους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν την ίδια κατάσταση, κοινά συναισθήματα, φοβίες, επιτυχίες και αποτυχίες
• Μπορεί να χρειασθεί νοσηλεία για τα άτομα που πάσχουν από σοβαρό υποσιτισμό λόγω της έλλειψης τροφής.
• Φαρμακευτική αγωγή: ο γιατρός μπορεί να συστήσει αντικαταθλιπτικά για τη μείωση των αισθημάτων της κατάθλιψης και του άγχους.
• Υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους των ατόμων: που πάσχουν από ψυχογενής ανορεξία παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ασθένειας. Τα άτομα με νευρική ανορεξία, συχνά μπορεί να αισθάνονται σύγχυση και ψυχική ένταση. Έτσι, με την κατάλληλη υποστήριξη, επιμόρφωση και την καλύτερη κατανόηση των διατροφικών διαταραχών από τους οικείους του ασθενή, μπορούν αποτελέσουν ένα σημαντικό μέρος της θεραπευτικής αγωγής.
• Συμβολή διαιτολόγου. Η αξιολόγηση του διαιτολόγου είναι απαραίτητη για την εικόνα του ανορεξικού ατόμου. Ο διαιτολόγος είναι εκείνος που θα προσαρμόσει ένα εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο, αναλόγως τις ανάγκες του κάθε ατόμου.

Όπως όλες οι διατροφικές διαταραχές, έτσι και και η ψυχογενής ανορεξία με την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να αντιμετωπιστεί. Όσο πιο νωρίς το άτομο αναζητήσει θεραπεία, τόσο το δυνατό συντομότερο, θα εξαλειφτεί το πρόβλημα, θα βελτιώσει την έκβαση της ανάρρωσης και το άτομο δεν θα έχει σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις.