Άγχος αποχωρισμού μικρής ηλικίας

Στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας (περίπου 2 χρονών) παρατηρείται το φαινόμενο του έντονου άγχους, ανασφαλειών και φόβων, όταν έρθει η στιγμή να πάνε είτε στον παιδικό σταθμό είτε αργότερα στο σχολείο. Η αρχή της σχολικής χρονιάς σηματοδοτεί τη μετάβαση από τη νηπιακή στη παιδική ηλικία. Η στιγμή που το παιδί ξεκινάει το σχολείο ισοδυναμεί με ένα δεύτερο απογαλακτισμό. Είναι ένα ακόμα σημαντικό βήμα προς την ανεξαρτησία του και ως εκ τούτου είναι δύσκολο τόσο για το ίδιο όσο και για τους γονείς. Η αρχή της σχολικής χρονιάς είναι μια έντονη περίοδος στη ζωή κάθε οικογένειας και κυρίως στην περίπτωση που το παιδί πηγαίνει πρώτη φορά στο σχολείο.
Τα έντονα συναισθήματα που βιώνουν τα παιδιά είναι φυσιολογικά για την ηλικία που είναι , διότι πρέπει να απομακρυνθούν από το σπίτι τους ή να αποχωριστούν αγαπημένα τους πρόσωπα. Όταν όμως αυτό το άγχος παραμένει και παρατείνεται, είναι δυσανάλογο με την ηλικία του παιδιού (πέρα από την ηλικία των 5 ετών)και πλήττει την κοινωνική του λειτουργικότητα, τότε αποτελεί ένδειξη διαταραχής του «άγχους αποχωρισμού».

Από την πλευρά των γονιών.. Ένας φαύλος κύκλος αλληλεπίδρασης συναισθημάτων μεταξύ γονιών και παιδιού..

Καθώς το παιδί αναπτύσσεται το άγχος των γονιών μεγαλώνει. Η αρχή της σχολικής χρονιάς είναι ένα γεγονός που επιφέρει άγχος και αναστάτωση στους γονείς. Μεγαλύτερη ανησυχία παρατηρείται όμως σε γονείς με παιδιά που ετοιμάζονται να πάνε στη πρώτη τάξη του δημοτικού.
«Το άγχος του αποχωρισμού», συνήθως εμφανίζεται όταν το παιδί νιώθει ευάλωτο και αδύναμο μέσα στις οικογενειακές σχέσεις. Η οικογένεια ενός παιδιού που εμφανίζει άγχος αποχωρισμού συνήθως έχει το εξής προφίλ: Η μητέρα είναι αγχωτική ,φοβική και υπερπροστατευτική απέναντι στο παιδί της. Μπορεί να μην έχει καλές σχέσεις με το σύζυγο της με αποτέλεσμα να προσκολλείται στο παιδί της, το οποίο καλύπτει το αίσθημα του κενού που η ίδια βιώνει. Ανησυχεί μήπως δεν τα καταφέρει εκείνο, όμως ,ουσιαστικά προβάλλει το δικό της το φόβο. Το παιδί με την σειρά του αντιλαμβάνεται το αίτημα της μητέρας και απαντά ασυνείδητα στο αίτημα της. Ο πατέρας από την άλλη πλευρά είναι ανασφαλής, αδύναμος ή συναισθηματικά απών.
Επίσης άλλες περιστάσεις οι οποίες ευνοούν την εμφάνιση του άγχους αποχωρισμού στα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να είναι οι εξής : διαζύγιο ανάμεσα στους γονείς, θάνατος ή κάποια άλλη συναισθηματική απώλεια, ασθένεια σε κάποιο μέλος της οικογένειας , η γέννηση ενός άλλου παιδιού , φυσική ή συναισθηματική απουσία κάποιου από τους δύο γονείς κ.α.

Συμπτώματα άγχους της παιδικής ηλικίας:

• ευερεθιστότητα
• υπερβολική ανησυχία όταν πρόκειται να αποχωριστεί τους γονείς του
• έντονη απροθυμία ή γεμάτη πανικό άρνηση να πάνε στο σχολειό
• ντροπαλότητα
• έμμονες ιδέες/ φοβία μήπως αρρωστήσει το ίδιο ή κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο
• μειωμένη κοινωνικότητα και δυσκολία δημιουργίας σχέσεων με άλλα παιδιά καθώς και προσαρμογής στις νέες καταστάσεις που παρατηρούν στο σχολείο
• άρνηση να μείνει μόνο του
• σωματικές ενοχλήσεις [πονοκεφάλους, στομαχόπονους , ζαλάδες, κόπωση , ναυτία, νυχτερινή ενούρηση, διαταραχές διατροφής και ύπνου (επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες με θέμα τον αποχωρισμό), εφίδρωση, ζάλη, κοκκίνισμα του προσώπου, ταχυπαλμία, ναυτία και ταχυπαλμία]

Ιδέες για γονείς που θα βοηθήσουν στην ομαλή ένταξη και προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο

«Η συμβολή των γονιών στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση του άγχους στη παιδική ηλικία είναι απαραίτητη και αποτελεί το βασικότερο κριτήριο για την προσαρμογή του στο σχολικό περιβάλλον».

• Την πρώτη ημέρα του σχολειού, το παιδί είναι σημαντικό να συνοδεύεται από κάποιο γονιό (ή και τους δυο) ο όποιος θα φροντίσει να μην αργοπορήσει. Την στιγμή του αποχωρισμού το παιδί ενδέχεται να κλάψει. Χωρίς ανησυχία, ένα αντάλλαγμα με ένα φιλί και μια διαβεβαίωση για την αγάπη τους και για την επιστροφή τους μετά το τέλος της σχολικής ημέρας, θα βοηθήσει τον αποχωρισμό. Αν το άγχος και η ανησυχία του παιδιού παραμένει, αποφύγετε να παραμένετε περισσότερο μαζί του, (ίσως να μην βοηθήσει στην προσαρμογή του). Η απομάκρυνση του γονιού όσο σκληρή και να φαίνεται είναι η μόνη επιλογή
• αφιέρωση περισσότερου χρόνου και προσοχή στο παιδί και αφήνοντας κατά μέρος άλλες ασχολίες. Απαραίτητη διαδικασία αποτελεί η προετοιμασία του παιδιού για την ένταξη του στο σχολείο ξοδεύοντας χρόνο με τους γονείς του, για την αγορά σχολικού εξοπλισμού αφήνοντας το να κάνει αυτό τις επιλογές
• οι γονείς θα χρειαστεί να εξασφαλίσουν ένα οικογενειακό περιβάλλον στο όποιο το παιδί να αισθάνεται αγάπη, αποδοχή, ασφάλεια και στοργή. Σε περίπτωση όμως που το άγχος του παιδιού παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα και επηρεάζει τη λειτουργικότητα του, οι γονείς θα χρειαστεί να απευθυνθούν σε κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας
• προετοιμασία του παιδιού μέσω της συζήτησης τονίζοντας με θετικά λόγια τα καινούργια πράγματα που πρόκειται να συναντήσει στο σχολείο (για τις σχέσεις με τους συμμαθητές του, την καινούρια δασκάλα, τα ωραία πράγματα που θα κάνει και θα μάθει, καθώς και ιδιαίτερη αναφορά στην αυλή και το διάλειμμα)
• αν παρατηρήσετε ότι το παιδί προσπαθεί να αποχωριστεί, επιβράβευση στο νέο του βήμα ανεξαρτητοποίησης
• αναζητήστε μέσα από τη συζήτηση, το παιχνίδι, τη ζωγραφική, την αφήγηση ιστοριών, πως σκέπτεται, αισθάνεται και ενεργεί παιδί. Με αυτό το τρόπο θα αποκαλυφτούν τα ζητήματα γύρω από το σχολειό που το προβληματίζουν
• ενθάρρυνση και παρότρυνση των γονιών για συμμετοχή του παιδιού σε διαφορές κοινωνικές, αθλητικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες.
• προτροπή του παιδιού για ανάληψη ευθυνών και πρωτοβουλιών
• ενθάρρυνση να εκφράσει το παιδί τις δυσκολίες που τον προβληματίζουν και κατανόηση των συναισθημάτων του
• αποδοχή συναισθημάτων των παιδιών και αποφυγή αρνητικής κριτικής στάσης για αυτά τα οποία εκφράζει
• ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης του παιδιού
• αποβολή άγχους και ανασφαλειών των γονιών. Το «γονικό άγχος» φαίνεται έντονα στα μάτια των παιδιών και τα προετοιμάζει για μια επερχόμενη δύσκολη και απειλητική κατάσταση
• οι γονείς με ψυχραιμία και υπομονή θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα των παιδιών και να μην πανικοβάλλονται αφού δε πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν, ότι το κάθε παιδί είναι μια μοναδική και ξεχωριστή προσωπικότητα.