Τι είναι ήπια κατάθλιψη;

Λίγο πολύ όλοι έχουμε βιώσει μια θλίψη ή μια στεναχώρια για ένα γεγονός, η οποία μπορεί να κρατήσει για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ή να συμβαίνει ανά διαστήματα. Αλλά είναι όντως κατάθλιψη; Τα τελευταία χρονιά, αν σκεφτούμε την πανδημία και τις συνέπειές που αυτή έχει προκαλέσει όπως η απομόνωση, η διατάραξη των κοινωνικών σχέσεων και μετέπειτα η διαδικασία ανάκτησης της ζωής προ COVID, τότε μπορούμε να καταλάβουμε το πως αυξήθηκε, σύμφωνα με έρευνες, το ποσοστό κατάθλιψης στην χώρα μας σχεδόν 40 %. Η κατάθλιψη είναι γνωστή ως στεναχώρια ή απώλεια διάθεσής, ευχαρίστησης  και γενικά συναισθηματική πτώση, η οποία συμβαίνει κατά καιρούς σε όλους μας . Από την άλλη πλευρά έχουμε την κλινική κατάθλιψη, στην οποία τα συμπτώματα είναι πιο έντονα σε μεγάλό μέρος της ημέρας, για πολλές μέρες της εβδομάδας και έχουν διάρκεια. Με τον όρο ήπια κατάθλιψη, εννοούμε συμπτώματα κατάθλιψής, χαμηλής έντασής που επιμένουν για αρκετό διάστημα αλλά δεν επηρεάζουν έντονα την καθημερινότητα και γενικά την ζωή μας . Είναι αρκετά σύνηθες να συμβαίνει, και οι λόγοι είναι κυρίως το περιβάλλον μας, η κοινωνία και σημαντικά γεγονότα που μας επηρεάζουν. Στο εξωτερικό είναι ευρέως γνωστό ως “Mild Depression” και αναφέρεται σε συμπτώματα με χαμηλή ένταση και διάρκεια. Επιπλέον ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας αναφέρει εκατομμύρια κόσμο με ηπία κατάθλιψη.

Όταν μας  συμβαίνει μια αδυναμία, κούραση ψυχική και σωματική ή απαισιοδοξία και παρατηρήσουμε ότι έχουμε εναλλαγές διαθέσεις, θλίψη και δεν υπάρχει απαραίτητα κάποιος λόγος, τότε είναι που πρέπει να αναρωτηθούμε  για την ψυχική μας υγεία χωρίς απαραίτητα να είναι κατάθλιψη, αλλά να προδιαθέτει μια κατάσταση. Πιο συγκεκριμένα, έρευνες έχουν δείξει ότι, μετά την πανδημία, τα προαναφερθέντα συμπτώματα έχουν αυξηθεί σε διπλάσιο με τριπλάσιο αριθμό από ότι ήταν πριν, κυρίως στους νέους.

Τι σημαίνει ήπια κατάθλιψη και γιατί είναι ήπια.

Η ήπια κατάθλιψη εξ ορισμού αποτελείτε από συμπτώματα της κλινικής κατάθλιψης (Επίμονη Καταθλιπτική Διαταραχή – Δυσθυμία) και διαφοροποιείται από αυτή στην ένταση. Τα άτομα δεν σταματάνε την καθημερινότητα ούτε αναβάλουν τις δραστηριότητες τους, βέβαια κυριεύονται από το αίσθημα κενού και μειωμένης διάθεσης. Ας ξεκινήσουμε με τα συμπτώματα της Δυσθυμίας τα οποία συνήθως εμφανίζονται σε μεγάλο μέρος της ημέρας, τις περισσότερες μέρες  και για τουλάχιστον 2 χρόνια.

Συμπτώματα:

• Μειωμένη διάθεση για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας
• Μειωμένη ή αυξημένη όρεξη
• Αϋπνία ή υπερϋπνία
• Μειωμένη ενέργεια ή κόπωση
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Δυσκολία συγκέντρωσής ή λήψης αποφάσεων
• Αισθήματα απελπισίας

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να μας συμβαίνουν αλλά να μην τα παρατηρούμε καθώς συνήθως νομίζουμε ότι είναι ασήμαντα και τα αποδίδουμε αλλού. Για αυτό συνεχίζουμε την καθημερινότητα μας χωρίς να μας εμποδίζουν. Αυτό συμβαίνει γιατί καθημερινά λαμβάνουμε πολλές πληροφορίες από το περιβάλλον, ειδικά αν συλλογιστούμε τα μέσα ενημέρωσης. Έτσι δημιουργείται μια σύγχυση και αυτό προκαλεί συμπτώματα που ίσως επιμένουν, πάντα όμως σε χαμηλή ένταση.

Λόγοι εμφάνισης θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι, η γονιδιακή προδιάθεση που επηρεάζει με ευκολία να ενεργοποιηθούν τα συμπτώματα, μιας και έρευνες έχουν δείξει ότι είναι και κληρονομικό. Παράλληλα, οι εμπειρίες μας σε παιδική ηλικία δείχνουν πολλά για την εξέλιξη μας. Παραδείγματος χάρη ο τρόπος ωρίμανσης του εγκεφάλου είναι διαφορετικός αν σε μικρή ηλικία ζήσαμε κακοποιητικές καταστάσεις, φόβο ή διαρκή απειλή συγκριτικά  με το να μεγαλώσαμε νιώθοντας αγάπη. Η καταθλιπτική περίοδος, αναλόγως το πόσο ήπια η μη είναι, επηρεάζεται αρνητικά από ψυχοπιεστικά γεγονότα, τα οποία αποτελούνται  από στρεσογόνες καταστάσεις, είτε τραυματικά γεγονότα όπως για παράδειγμα ένα ατύχημα, κακοποίηση ή παρενόχληση που επιδρούν στην γενική υγεία μας.

Συνήθως, σε μία κατάσταση ήπιας κατάθλιψης έχουμε πολύ έντονες σκέψεις, οι οποίες είναι κανονικές, που όλοι κάνουμε αλλά οι συγκεκριμένες κρύβουν φόβο,  ανησυχία και απαισιοδοξία π.χ. «δεν είμαι καλός/η, δεν θα τους αρέσω, ποτέ δεν θα τα καταφέρω..». Παράλληλα, βγάζουμε εύκολα αρνητικά συμπεράσματά σε σημείο να σκεφτόμαστε το χειρότερο που μπορεί να συμβεί και να μην μπορούμε να το βασίσουμε κάπου πχ. «θα είμαι πάντα χάλια δεν θα αλλάξω».

Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθηθούμε:

Σημαντικό είναι να παρατηρούμε τον εαυτό μας σε επίπεδο ικανοποίησης σε σχέση με τις δραστηριότητες μας και να ενημερωνόμαστε σωστά σε θέματα ψυχικής υγείας. Μπορούμε να κάνουμε την καθημερινότητα μας πιο ευχάριστη, επιλέγοντας δραστηριότητες που να μας ικανοποιούν και μας αναζωογονούν. Επιπλέον θα μπορούσαμε να προσθέσουμε την άσκηση στο πρόγραμμα μας, για παράδειγμα τρέξιμο ή περπάτημα που θα μας βοηθήσει με την διάθεσή μας και θα μας ενεργοποιήσει ώστε να σηκωθούμε από τον καναπέ και να μειώσουμε τις σκέψεις που μας δυσκολεύουν. Έρευνες έχουν δείξει ότι η άσκηση σε φυσιολογικά πλαίσια (πχ. 30 με 60 λεπτά ανά δύο μέρες) όπως περπάτημα ή και αερόβια γυμναστική, είναι ένας φυσικός τρόπος να καταπολεμήσουμε τα συμπτώματα της ήπιας κατάθλιψης. Παρόλα αυτά, δεν ξεχνάμε την διατροφή η οποία επίσης βοηθάει μιας και επηρεάζεται άμεσα από την συναισθηματική μας κατάσταση, πόσο μάλλον όταν  όλοι λίγο πολύ τρώμε ίσως περισσότερο  όταν ήμαστε στεναχωρημένοι ή μπορεί και να μην έχουμε  όρεξη γενικά.

Παράλληλα, η Γνωστική- Συμπεριφορική θεραπεία  (CBT) στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης έχει αυξημένο ποσοστό επιτυχίας. Έχει παρατηρηθεί ότι τα ήπια συμπτώματα σε αρκετές περιπτώσεις καταλήγουν σε πλήρη διάγνωση μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου. Η θεραπεία συμβάλει βραχυπρόθεσμα στο να μειωθούν και να εξαλειφθούν τα συμπτώματα και μακροπρόθεσμα στο να μην εμφανιστεί ξανά η ίδια κατάσταση. Ο αυτοέλεγχός και η αυτοπαρατήρηση είναι κάτι που μπορούμε να μάθουμε κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σκοπό να μετατρέπουμε τις σκέψεις σε θετικές ώστε να  βελτιώσουμε την διάθεση μας.  Το μόνο που χρειάζεται είναι να ζητήσουμε βοήθεια, να φροντίσουμε τον εαυτό μας, και να κάνουμε πράγματα που μας βοηθάνε και μας δίνουν ικανοποίηση και χαρά.

Αφροδίτη Παντέκη,  Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

Κέντρο συμβ/κης & ψυχ/πείας Internus