Συνεξάρτηση

Τα 5 κύρια συμπτώματα της συνεξάρτησης

Ο όρος «συνεξάρτηση» χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη συνθήκη κατά την οποία ένα άτομο επανειλημμένα παραμελεί τις δικές του ανάγκες , τους δικούς του στόχους και προσδοκίες προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες των άλλων. Η συνθήκη αυτή καθρεφτίζει μία δυσκολία οριοθέτησης του εαυτού μας και των άλλων.

Η Pia Mellody στο βιβλίο της «Εξάρτηση, συνεξάρτηση» (1989) περιγράφει τα 5 κύρια συμπτώματα που καθιστούν ένα άτομο συνεξαρτημένο:

Σύμπτωμα 1: Όταν δυσκολευόμαστε να βιώσουμε τα κατάλληλα επίπεδα αυτοεκτίμησης

Η υγιής αυτοεκτίμηση είναι η εσωτερική εμπειρία της σημαντικότητας και της αξίας μας. Προέρχεται από το εσωτερικό ενός ατόμου και κατευθύνεται προς τα έξω στις σχέσεις του. Οι υγιείς άνθρωποι ξέρουν ότι είναι σημαντικοί ακόμα κι όταν κάνουν ένα λάθος, όταν έρχονται αντιμέτωποι με έναν θυμωμένο, όταν τους εξαπατούν ή τους λένε ψέματα ή τους απορρίπτουν. Ακόμα κι αν πάρουν βάρους, αν χάσουν σε έναν αγώνα, ή αν κάποιος τους προσβάλει, η αξία τους παραμένει ακέραιη. Οι συνεξαρτημένοι άνθρωποι όμως, κινούνται ανάμεσα στη χαμηλή αυτοεκτίμηση, πιστεύουν δηλ. ότι αξίζουν λιγότερα από άλλους ανθρώπους και στο αίσθημα μεγαλείου: πιστεύουν ότι είναι ξεχωριστοί ή ανώτεροι από τους άλλους. Και τα δύο αυτά άκρα αντανακλούν τη δυσκολία τους στο επίπεδο της αυτοεκτίμησης.

Σύμπτωμα 2: Όταν δυσκολευόμαστε να θέτουμε λειτουργικά όρια

Τα όρια είναι αυτά που σχηματίζουν τον πυρήνα όλων των σχέσεων και όσο μεγαλύτερη επίγνωση έχουμε για αυτά τόσο περισσότερο ικανοποιητικές θα είναι οι σχέσεις μας. Τα εξωτερικά όρια μας επιτρέπουν να ελέγξουμε την απόστασή μας από τους άλλους και μας επιτρέπουν να δώσουμε ή να αρνηθούμε την άδεια να αγγίξουν εμάς ή την ιδιωτική μας περιουσία, ενώ τα εσωτερικά όρια προστατεύουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας και τα κρατούν λειτουργικά. Στη συνεξάρτηση θα παρατηρήσουμε ανύπαρκτα όρια, ελαττωματικά όρια, τείχη αντί για όρια ή ακραίες μετακινήσεις από ανύπαρκτα όρια σε τείχη.

Σύμπτωμα 3: Όταν δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε και να εκφράσουμε την πραγματικότητά μας

Οι συνεξαρτημένοι συχνά αναφέρουν ότι δεν ξέρουν ποιοι είναι. Για να βιώσουμε τον εαυτό μας, πρέπει να αναγνωρίσουμε την πραγματικότητά μας η οποία έχει τέσσερα χαρακτηριστικά               :

1. Σώμα: Πώς φαινόμαστε και πώς λειτουργεί το σώμα μας
2. Σκέψη: Πώς δίνουμε νόημα σε εισερχόμενες πληροφορίες
3. Συναισθήματα: Τι νιώθουμε
4. Συμπεριφορά: Τι κάνουμε και τι δεν κάνουμε

Σε συνθήκες συνεξάρτησης, υπάρχει δυσκολία και στα 4 παραπάνω επίπεδα της πραγματικότητας.

Σύμπτωμα 4: Όταν δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε και να καλύψουμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας

Ο καθένας μας έχει βασικές ανάγκες και ατομικές επιθυμίες, που είναι ευθύνη μας να τις ικανοποιήσουμε. Ονομάζω ανάγκες αυτά που χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκες εξάρτησης – ενήλικες και παιδιά. Η διαφορά μεταξύ των αναγκών εξάρτησης ενός παιδιού κι ενός ενήλικα είναι ότι το παιδί αρχικά καλύπτει τις ανάγκες του μέσω αυτού που το φροντίζει μέχρι μεγαλώνοντας να μάθει να τις φροντίζει μόνος του. Ο ενήλικος όμως είναι υπεύθυνος να ξέρει πώς να φροντίσει τις ανάγκες του  και να ζητάει βοήθεια όταν τη χρειάζεται.

Δεν είναι λίγες οι φορές που σε ενήλικες συντροφικές σχέσεις παρατηρούνται σχέσεις εξάρτησης γονέα- παιδιού, όπου ο ένας σύντροφος περιμένει από τον άλλον να καλύψει τις ανάγκες του και μάλιστα προτού καν τις εκφράσει. Σε τέτοιες περιπτώσεις αναφερόμαστε σε συνεξάρτηση.

Σύμπτωμα 5: Όταν δυσκολευόμαστε να βιώσουμε και να εκφράσουμε την πραγματικότητά μας με μέτρο

Το να μη γνωρίζουμε πώς να είμαστε μετρημένοι είναι ίσως το πιο ορατό σύμπτωμα της συνεξάρτησης. Και η προσπάθεια να αντιμετωπίσεις ένα άτομο που πάντα λειτουργεί ακραία είναι πολύ δύσκολη. Οι συνεξαρτημένοι δηλαδή δεν καταλαβαίνουν  τι είναι το μέτρο. Είτε είναι πολύ εμπλεκόμενοι είτε πολύ αποστασιοποιημένοι, απόλυτα ευτυχείς ή απόλυτα δυστυχείς. Η υπερβολή έχει εκδηλώσεις και στις 4 περιοχές της πραγματικότητάς του: στο σώμα, στη σκέψη, στο συναίσθημα αλλά και στη συμπεριφορά (για παράδειγμα, ακραία ντύσιμο, σκέψη με όρους άσπρο ή μαύρο, εκρηκτικά ή ανύπαρκτα συναισθήματα και ακραίες συμπεριφορές).

Εν κατακλείδι, η σχέση με τον εαυτό μας είναι η πιο σημαντική, γιατί όταν έχουμε μία σχέση με τον εαυτό μας που δείχνει αυτοσεβασμό και σιγουριά, αυτομάτως και οι σχέσεις μας με τους άλλους γίνονται λιγότερο δυσλειτουργικές και με περισσότερο σεβασμό και εμπιστοσύνη.

InterNus- Κέντρο Συμβ/κής & Ψυχ/πείας