Στρατηγικές αποτελεσματικής επικοινωνίας

Στην καρδιά μίας υγιούς σχέσης είναι η ικανότητα να επικοινωνούμε αποτελεσματικά . Στην τελική, σχέση χωρίς επικοινωνία υφίσταται?
Η αποτελεσματική επικοινωνία συμβάλλει θετικά στη σχέση καθώς αυξάνει την εμπιστοσύνη, την εγγύτητα, την οικειότητα και τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων και διαχείρισης των συγκρούσεων. Επικοινωνία δεν είναι μόνο να μιλάς, είναι και να ακούς. Οπότε, το να επικοινωνούμε αποτελεσματικά περιλαμβάνει την ενεργητική ακρόαση, καλή χρήση του λόγου και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Είναι μύθος πώς κάποιοι άνθρωποι είναι από τη φύση τους χαρισματικοί και διορατικοί και καταλαβαίνουν εύκολα τους άλλους. Η πραγματικότητα είναι πως δε γεννιόμαστε καλοί ή κακοί ακροατές αλλά πως, όπως συμβαίνει με τις περισσότερες δραστηριότητες στη ζωή, το να ακούμε είναι μία δεξιότητα που μαθαίνεται και με την εξάσκηση συχνά, τελειοποιείται. Αν θέλεις λοιπόν να εκπαιδευτείς στις τεχνικές ενεργητικής ακρόασης και να γίνει «ειδικός» στο να ακούς και να καταλαβαίνεις τους άλλους ξεκίνα κάπως έτσι:

1. Ο πρώτος κανόνας είναι να μάθεις να είσαι εκεί και να ακούς. Όταν ο συνομιλητής σου μιλάει, μη σχεδιάζεις την απάντησή σου. Αντίθετα, εστίασε την προσοχή σου σε αυτά που ακούς. Κάνε τον άλλον να αισθανθεί ότι επικεντρώνεσαι σε αυτά που λέει. Κοίταζε το συνομιλητή σου στα μάτια, γύρε το σώμα σου προς αυτόν, και κούνα συγκαταβατικά το κεφάλι σου στέλνοντάς του το μη λεκτικό μήνυμα ότι είσαι εκεί, ακούς και λαμβάνεις την πληροφορία.

2. Το δεύτερο βήμα είναι να συν- αισθάνεσαι. Μάθε να εντοπίζεις τα συναισθήματα πίσω από τις λέξεις που εκφράζει ο συνομιλητής. Όταν μιλάμε, αυτό που πραγματικά έχουμε ανάγκη να ακούσει ο άλλος είναι το πώς νιώθουμε. Για να δείξεις ενσυναίσθηση στον άλλον, δηλ. για να νιώσει ο άλλος ότι μπαίνεις στη θέση του, χρησιμοποίησε φράσεις όπως: «Μοιάζει σα να είσαι… θυμωμένος/ λυπημένος/χαρούμενος κλπ», «Φαίνεται πώς ένιωσες … ντροπή/ενοχή/ ενθουσιασμό κλπ», «Αυτό που ακούω είναι πως … προβληματίστηκες/ αγχώθηκες/ τρόμαξες κλπ». Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα για το πώς να καθρεφτίσεις στο συνομιλητή σου συναισθήματα. Μπορείς να τα χρησιμοποιείς συχνά στις συζητήσεις, φρόντισε όμως να μη διακόπτεις τη ροή του άλλου.

3. Χρησιμοποίησε την παράφραση. Παράφραση σημαίνει να λες στο συνομιλητή σου τι άκουσες από κείνον με δικά σου λόγια. Συχνά εκείνος που μιλάει είναι τόσο απορροφημένος σε αυτά που λέει που κι ο ίδιος χάνει τον ειρμό του. Η παράφραση είναι εξίσου χρήσιμη και για τον πομπό και για το δέκτη του μηνύματος της επικοινωνίας. Η τεχνική αυτή βοηθάει στην αποτελεσματική επικοινωνία, καθώς λειτουργεί αποκαλυπτικά για το ίδιο το μήνυμα που το άτομο θέλει να εκφράσει.

4. Θέσε ερωτήσεις στο συνομιλητή σου. Πιο σωστά, θέσε τις χρήσιμες ερωτήσεις. Χρήσιμες είναι οι ερωτήσεις εκείνες που ανοίγουν χώρο για διάλογο και επιτρέπουν στο συναίσθημα να αναδυθεί, όχι εκείνες που προκαλούν ενοχή ή που στόχο έχουν την επίκριση. Για παράδειγμα, δεν είναι και πολύ χρήσιμο να πούμε «Γιατί το έκανες αυτό έτσι;» φέρνοντας τον άλλο σε θέση άμυνας και αντίστασης. Οι ερωτήσεις του τύπου «Πώς ένιωσες μετά από αυτό;» ή «Τι σημαίνει αυτό για σένα;» ή «Πώς σκέφτεσαι να προχωρήσεις από δω και πέρα;» μοιάζουν να είναι πιο εποικοδομητικές σε μία ανοιχτή επικοινωνία.

5. Η τελευταία τεχνική, αλλά ίσως και η πιο χρήσιμη είναι η σιωπή. Η σιωπή μας κάνει συχνά να νιώθουμε άβολα. Όταν βιάζεσαι να γεμίσεις τη σιωπή με λέξεις, συνήθως το περιεχόμενο δεν είναι και το πιο κατάλληλο. Ένας καλός ακροατής νιώθει άνετα στη σιωπή γιατί ξέρει πως λίγα λεπτά σιωπής λειτουργούν προστατευτικά για τη σκέψη και το συναίσθημα. Εξάλλου, οι λέξεις που κάνουν πολύ θόρυβο θα έχετε παρατηρήσει ότι δεν έχουν να μας πουν και πολλά τελικά. Ενώ η σιωπή καμιά φορά κρύβει πολλές απαντήσεις.

Μετά από αυτά, έφτασε η δική σου σειρά να μιλήσεις. Έχοντας κάνει μία συνειδητή και καλή προσπάθεια να κατανοήσεις τα όσα άκουσες, η σκέψη σου θα είναι πιο τακτοποιημένη και εστιασμένη στο θέμα διαπραγμάτευσης και ο λόγος σου θα χτίσει μία χρήσιμη συζήτηση.

Κονιδάκη Ελπίδα- Ψυχολόγος
InterNus- Κέντρο Συμβ/κής & Ψυχ/πείας