Ενδοοικογενειακή βία

Ως ενδοοικογενειακή βία ορίζεται κάθε είδους σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βία που ασκείται σε βάρος του θύματος από τον πρώην ή νυν σύζυγο ή σύντροφο, καθώς και από μέλη της οικογένειάς του.
Κύριες εκφάνσεις της ενδοοικογενειακής βίας αποτελoύν η βία μεταξύ συζύγων ή συντρόφων, οι επιθέσεις εφήβων προς τους γονείς, η κακοποίηση και εκμετάλλευση ανήλικων ή ηλικιωμένων μελών της οικογένειας.
Η βία μέσα στην οικογένεια μπορεί να εμφανίζεται με μορφές όπως είναι η ψυχολογική, η οικονομική εκμετάλλευση, η σωματική και η σεξουαλική κακοποίηση. Από τις πιο συνηθισμένες μορφές ενδοοικογενειακής βίας είναι αυτή που εκδηλώνεται από τον (πρώην ή νυν) σύζυγο ή σύντροφο προς τη σύζυγο ή σύντροφο αντίστοιχα. Είναι μια έννοια που αλλάζει στο χώρο και στο χρόνο, ωστόσο υπάρχουν κάποιες σταθερές, κάποια κοινά σημεία αναφοράς για τον ορισμό της . Οι σταθερές αυτές αφορούν τα δικαιώματα του παιδιού, τα δικαιώματα της γυναίκας και πιο γενικά τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Από κανένα ορισμό της ενδοοικογενειακής βίας δεν μπορεί να λείπει το στοιχείο εκείνο που περιλαμβάνει την ανισότητα, τα δυο διαφορετικά επίπεδα εξουσίας και δύναμης. «Πάντα υπάρχει ένα επίπεδο που έχει την εξουσία, είναι αυτός που επιβάλλει την βούληση του. Το άλλο επίπεδο είναι αυτός που δέχεται αυτή την επιβολή. Σε άλλους όρους θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για δράστη και θύμα.
Σύμφωνα, με έρευνες οι γυναίκες που έχουν δεχθεί κακοποίηση από τον σύζυγό τους έχουν:
•χαμηλή αυτοεκτίμηση
•πιστεύουν όλους τους μύθους για τις σχέσεις κακοποίησης
•αντιμετωπίζουν με τον παραδοσιακό τρόπο το σπίτι τους, πιστεύουν πολύ στην ενότητα της οικογένειας και στα προκαθορισμένα στερεότυπα του γυναικείου ρόλου
•δέχονται την ευθύνη για τις βίαιες πράξεις των ανδρών τους
•αισθάνονται ενοχή, αλλά αρνούνται τον τρόμο και τον θυμό που νιώθουν
•δείχνουν παθητικότητα προς το κοινωνικό περιβάλλον
•έχουν έντονες αντιδράσεις λόγω στρες, με ψυχοσωματικά συμπτώματα
•χρησιμοποιούν το σεξ ως μέσο για την διατήρηση των σχέσεών τους
•πιστεύουν πως κανένας δεν μπορεί να τις βοηθήσει να λύσουν τα προβλήματα τους, εκτός από τον εαυτό τους.

Σύμφωνα με τα λεγόμενα των γυναικών από την κλινική εμπειρία και έρευνες, οι δράστες έχουν τα ακόλουθα κοινά χαρακτηριστικά:
•έχουν μικρή αυτοεκτίμηση
•πιστεύουν σε όλους τους μύθους που είναι σχετικοί με τις σχέσεις κακοποίησης
•πιστεύουν στην παραδοσιακή υπεροχή των ανδρών και στον στερεότυπο ανδρικό ρόλο μέσα στην οικογένεια
•κατηγορούν άλλους για τις πράξεις τους
•ζηλεύουν παθολογικά
•παρουσιάζουν δυο διαφορετικές πτυχές της προσωπικότητας τους σα να είναι δυο διαφορετικά πρόσωπα.
•έχουν έντονες αντιδράσεις στρες, που προσπαθούν να τις αντιμετωπίζουν πίνοντας και ασκώντας βία τις γυναίκες τους.
•σεξουαλικά προβλήματα: συχνά χρησιμοποιούν το σεξ σαν μια βίαιη πράξη για να αυξήσουν την αυτοεκτίμηση τους και τον χλωμό ανδρισμό τους. Μπορεί να είναι δισεξουαλικοί.
•δεν πιστεύουν πως η βίαιη συμπεριφορά τους θα έχει αρνητικές επιπτώσεις
•παρουσιάζουν ιστορικό χρήσης ουσιών και αλκοόλ
•ιστορικό παιδικής ηλικίας, ίσως και οι ίδιοι να είχαν κακοποιηθεί κατά την διάρκεια της ζωής τους είτε ψυχολογικά είτε σωματικά
•παρατηρείται δυσκολία ψυχικών λειτουργιών ιδιαίτερα ύπαρξη παραληρητικών ιδεών

Αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας

Απαραίτητο στοιχείο για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας παθολογικής οικογενειακής κατάστασης είναι η αναγνώριση τουλάχιστον από ένα μέλος της παθολογίας αυτής. Χωρίς αυτό είναι αδύνατο να υπάρξει κάποια θεραπευτική εξέλιξη.
Το άτομο ή οικογένεια που έχει δεχθεί κάποια απειλούμενη συμπεριφορά, μπορεί να απευθυνθεί σε κάποιον σύμβουλο ψυχικής υγείας προκειμένου να του παρέχει συμβουλευτική προσέγγιση και υποστήριξη για την αντιμετώπιση της βίαιης συμπεριφοράς. Στην ψυχοθεραπεία αναζητάμε να διερευνήσουμε αν υπάρχει ιστορικό πρόσφατής ή απειλούμενης βίαιης συμπεριφοράς, ώστε να εκτιμήσουμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες το άτομο θα μπορέσει να επιστρέψει στο σπίτι του με ασφάλεια. Στόχος είναι η συναισθηματική και γνωστική αναδόμηση του ατόμου ή των ατόμων, που δέχονται τη βία, από τα φοβικά και μελαγχολικά στοιχεία που συνήθως φέρει μια τέτοια κατάσταση.

Το άτομο που έχει υποστεί βία από μέλη της οικογένειάς του μπορεί να ακολουθήσει τις παρακάτω ενέργειες :
1.Να πάει στο Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής του και να αναζητήσει τη βοήθεια της Αστυνομίας.
2.Να πάει (εφόσον έχει δεχθεί σωματική κακοποίηση) σε Δημόσιο Νοσοκομείο για να πάρει τις πρώτες βοήθειες ή σε ιατροδικαστική υπηρεσία για να πιστοποιηθεί η κακοποίηση. Στη συνέχεια, το άτομο (με τη βοήθεια των Αστυνομικών και Εισαγγελικών Αρχών) μπορεί να κινηθεί και σε νομικό επίπεδο.
3.Να πάει στις εξειδικευμένες Κοινωνικές Υπηρεσίες που υπάρχουν και οι οποίες στελεχώνονται με προσωπικό ειδικευμένο στο χειρισμό περιστατικών οικογενειακής βίας, για τη λήψη συμβουλευτικής και ψυχολογικής στήριξης.
4.Να καλέσει την γραμμή SOS 15900 απευθύνεται σε γυναίκες θύματα βίας.

Σε κοινωνικό και οικογενειακό επίπεδο θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο:
Από μικρή ηλικία τα παιδιά πρέπει να ενημερώνονται στο σχολείο για το τι είναι η βία, ποιες είναι οι μορφές της βίας και πως αντιμετωπίζεται
Να υπάρχει ενημέρωση μέσα από την ίδια οικογένεια και τα πρότυπα που αναπτύσσει (η γυναίκα πρέπει να διεκδικήσει τη ισότιμη θέση της, τον σεβασμό και τα δικαιώματα της μέσα στην οικογένεια)
Να γνωρίζουμε ότι η βία καταδικάζεται και να αποθαρρύνονται τα άτομα που την ασκούν
Ειδική ομάδα συμβούλων και ψυχολόγων θα πρέπει να επισκέπτονται σχολεία με στόχο την προσέγγιση και στήριξη των παιδιών που τους ασκείται οικογενειακή βία
Το κράτος θα πρέπει να ενημερώσει το κοινό και ειδικότερα τα θύματα της βίας, ότι τους στηρίζει και ότι μπορούν και πρέπει να καταγγέλλουν τα περιστατικά βίας . Πρέπει να αλλάξει η αντίληψη που επικρατεί για την «σιωπή» και να ενθαρρύνονται τα θύματα να καταγγείλουν τα περιστατικά.

ΖΗΣΙΜΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ – ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

InterNus – ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ & ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ